Histerektomide preoperatif solunum, yatak içi egzersiz ve mobilizasyon eğitiminin postoperatif ağrı ve mobilizasyon düzeyine etkisinin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Histerektomide Preoperatif Solunum, Yatak İçi Egzersiz ve Mobilizasyon Eğitiminin Postoperatif Ağrı ve Mobilizasyon Düzeyine Etkisinin Belirlenmesi, SBÜ Sağlık Bilimleri, Kadın Hastalıkları ve Doğum Hemşireliği Programı, Doktora Tezi, Ankara, 2017Bu araştırma, histerektomi operasyonu yapılacak kadınlara öz-yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi, preoperatif solunum, yatak içi egzersiz ve mobilizasyon eğitimlerinin postoperatif mobilize olma ve ağrı durumları üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yapılmış, prospektif, randomize kontrollü bir araştırmadır. Örneklemi, Eylül 2015- Kasım 2016 tarihleri arasında histerektomi ameliyatı olan çalışma grubunda 35, kontrol grubunda 35 kadın oluşturmuştur. Çalışma grubundaki kadınlara ameliyat öncesi solunum, yatak içi egzersizler ve mobilizasyon hakkında bilgi vermek amacıyla eğitim ve danışmanlık verilmiştir. Bu doğrultuda çalışma grubundaki kadınlara solunum, yatak içi egzersizleri ve mobilizasyonun yöntemleri gösterilmiş ve hastalardan yapmaları istenmiştir. Her iki grup, ameliyat günü, postoperative 1. ve 2. gün olmak üzere üç kez değerlendirilmiştir. kontrol grubundaki kadınlar standart bakım almışlardır. Randomizasyon ile belirlenen çalışma ve kontrol grubundaki kadınlar arasında sosyodemografik, obstetrik ve ameliyat türü açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Çalışmamızda kontrol grubu hastalarının ameliyat günü ve postoperative 2. gün ağrı düzeyleri ortalaması, çalışma grubu hastalarına göre daha yüksektir. Çalışma ve kontrol grubu hastaları arasında ağrı düzeyi puan ortalamaları bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Çalışmamızda kontrol grubundaki kadınların ameliyat günü hasta hareketlilik puan ortalamaları 34,46 ± 4,39, çalışma grubundaki kadınların ise 31,71 ± 2,91 olarak saptanmıştır. Kontrol ve çalışma grubundaki kadınlar arasında ameliyat günü hasta hareketlilik ölçeği puan ortalamaları bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Bununla beraber kadınların postoperatif hasta mobilizasyon değerlendirme puanlarının zamanla azaldığı, yani hasta mobilizasyonunun gün geçtikçe arttığı istatistiksel olarak belirlenmiştir (p<0,05)Çalışmamızda kontrol grubundaki kadınların ameliyat günü ve postoperatif 1. Gün gözlemci hareketlilik ölçeği puan ortalamaları sırasıyla 34,6±10,32 ve 26,17 ± 4,18, çalışma grubundaki kadınların puan ortalamaları ise 29,83±3,27 ve 24,06 ± 3,71 olarak saptanmıştır. Kontrol ve çalışma grubundaki kadınlar arasında ameliyat günü ve postoperatif 1. gün gözlemci hareketlilik ölçeği puan ortalamaları bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Buna göre ameliyat günü ve postoperatif 1. gün, gözlemciler tarafından çalışma grubundaki kadınların kontrol grubundaki kadınlara göre mobilizasyonda daha az güçlük yaşadığı belirlenmiştir. Ayrıca kadınların postoperatif gözlemci mobilizasyon değerlendirme puanlarının zamanla azaldığı, yani gözlemci değerlendirmesiyle de hasta mobilizasyonun gün geçtikçe iyileştiği istatistiksel olarak belirlenmiştir (p<0,05). Hasta ve gözlemci mobilizasyon değerlendirmeleri karşılaştırıldığında, istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Çalışmamızda kontrol ve çalışma grubundaki kadınlar arasında ameliyat günü, postoperatif 1. ve 2. gün solunum egzersizi ortalamaları bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Buna göre çalışma grubundaki kadınlar kontrol grubundaki kadınlara göre postoperatif dönemde daha fazla solunum egzersizi yapmışlardır. Buna karşılık yatak içi egzersiz sayıları karşılaştırıldığında yanlızca ameliyat günü yapılan egzersiz sayılarında anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0,05). Çalışmamızın bir diğer sonucu da kadınların ağrı düzeyi ile hasta ve gözlemci mobilizasyon değerlendirmeleri arasında %95 güven aralığında anlamlı derecede pozitif yönlü bir ilişki bulunmasıdır (p<0,05) . Buna göre kadınların ağrı düzeyleri yükseldikçe, mobilizasyon durumlarının güçleştiği belirlenmiştir. Kadınların rutin dışında ağrı kesici alma durumuna bakıldığında, ameliyat günü ve postoperatif 1. gün kontrol grubundaki kadınların çalışma grubundaki kadınlara göre daha fazla ağrı kesiciye ihtiyaç duydukları belirlenmiş ve istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0,05). Çalışmamızda ameliyat günü kontrol grubundaki kadınların yanlızca hasta ve gözlemci hareketlilik değerlendirmeleri arasında anlamlı bir ilişki belirlenirken, çalışma grubundaki kadınlarda ağrı düzeyleri, hasta ve gözlemci hareketlilik puan ortalamaları, solunum ve yatak içi egzesiz sayıları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır (p<0,05). Buna göre ameliyat günü çalışma grubundaki kadınlarda ağrı düzeyleri azalırken, mobilizasyon durumlarının iyileştiği ve solunum ve yatak içi egzersiz sayılarının arttığı belirlenmiştir. Histerektomi ameliyatı olan kadınlara verilen preoperatif eğitim, kadınların postoperatif dönemde daha az ağrı yaşamasına, iyileşme sürecine daha fazla dahil olmasına ve kısa sürede iyileşmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Histerektomi, Eğitim, Egzersiz, Mobilizasyon,

SUMMARY Determination of preoperative respiratory, bed exercise and Mobilization Training effects on Postoperative Pain and Mobilization level, SBU Health Sciences, Obstetrics and Gynecology Nursing Program, PhD Thesis, Ankara, 2017. This research is a prospective, randomized controlled trial to determine the selfefficacy levels of women who will undergo hysterectomy operation, to evaluate the effects of pre-operative breathing, in-bed training and mobilization trainings on postoperative mobilization and painful conditions. The study consisted of 35 women in the study group and 35 women in the control group who had hysterectomy surgery between September 2015 and November 2016.Women in the study group were given training and counseling to give information about pre-operative breathing, inbed exercises and mobilization. In this respect, women in the study group were shown to have respiratory, in-bed exercises and mobilization methods and they were asked to do it.Both groups were evaluated three times on the day of surgery, postoperative 1st and 2nd day. Women in the control group received standard care. There was no statistically significant difference in terms of sociodemographic, obstetric and operative types among the women in the study and control groups determined by randomization. In our study, the average of the patients on the day of surgery and the postoperative 2nd day pain level were higher than the patients in the study group. There was a statistically significant difference between the patients in the study and control groups in terms of the average score of pain level (p <0,05). In our study, mean patient mobility score on the day of surgery was 34.46 ± 4.39 for women in the control group and 31.71 ± 2.91 for women in the study group. A statistically significant difference was found between the control and study group women in terms of average points of patient mobility on the operation day (p <0,05). However, it was statistically determined that women 's postoperative mobility assessment scores decreased with time, that patient mobilization increased day by day (p <0,05). In our study, the average on the day of surgery and postoperative day 1 observer mobility scale of the women in the control group was 34.6 ± 10.32 and 26.17 ± 4.18, respectively, and the mean score of the women in the study group was defined as 29.83 ± 3.27 and 24.06 ± 3.71. There was a statistically significant difference between the control and study group women on the day of surgery and postoperative 1st day observer mobility scale points (p <0,05). Accordingly, on the day of surgery and on the first postoperative day, it was determined by the observers that the women in the study group had less difficulty in mobilization than the women in the control group. In addition, postoperative observer mobility evaluation scores decreased with time, thus observer evaluation showed statistically improvement of patient mobility day by day (p <0,05). No statistically significant difference was found between patient and observer mobilization evaluations (p> 0,05). In our study, there was a statistically significant difference between the control and study groups on the day of surgery and on postoperative 1st and 2nd day respiratory averages (p <0,05). Accordingly, women in the study group performed more breathing exercises postoperatively than women in the control group.However, when the number of in-bed exercises was compared, there was a significant difference only in the number of exercises performed on the operation day (p <0,05). Another consequence of our study is that there is a significant positive correlation between the level of pain in women and the evaluation of patient and observer mobilization in the 95% confidence interval (p <0.05). Accordingly, it has been determined that as the pain levels of women increase, mobility situations become difficult. Regarding the pain-relieving status of women outside the routine, it was determined that the women in the control group on the day of surgery and postoperative day 1 needed more pain relievers than the women in the study group and found a statistically significant difference (p <0,05). In the study group, there was a statistically significant relationship between pain levels, average patient and observer mobility scores, respiratory and in-bed exercise numbers (p <0,05), while only a significant relationship was found between the patient and observer mobility evaluations of the women in the control group on the operation day. According to this, it was determined that while the pain levels in the women in the study group on the day of surgery decreased, there was an improvement of mobility conditions and increase in respiratory and in-bed exercises. Preoperative education given to women with hysterectomy surgery is thought to contribute to less pain in the postoperative period, greater involvement of the healing process and shorter recovery time. Keywords: Hysterectomy, Education, Exerecise, Mobilization,