XV-XIX. yüzyıllardaki gazellerde redif kullanımı ve tasnifi

Abstract

Dîvân şiiri; ses uyumu bakımından birtakım ortak ögeleri bünyesinde barındırır. Bu ögeler; ses birlikteliklerinin yanında uyak ve redif uyumunu da ortaya koymaktadır. Uyaklar ve redifler, şiirin değerini arttırmış ve söyleyişte kolaylık sağlamıştır. Şairler her dönemde bu ortak ses ögelerinden yararlanmışlardır. Dîvân edebiyatında şairlerin şiirlerinin yer aldığı, şairin hünerini ve gücünü ortaya koyduğu eserlere dîvân adı verilmektedir. Dîvânlarda yer alan şiirler; vezin, ölçü ve konu bakımından nazım şekillerine ayrılmıştır. Aşkı, meclisi ve güzellik unsurlarını içinde barındıran gazeller de dîvânların içerisinde yer almaktadır. Yapılan çalışmada XV ve XIX. yüzyıllardan seçilen 20 dîvân şairinin gazellerinde bulunan redif tasnifini yapmak amaçlanmıştır. Döneminin dil özelliklerini yansıtan bu dîvân şairleri, redifleri gazellerinde yoğun bir şekilde kullanmışlardır. Aruzun kelime seçimindeki ritim algısı, rediflerin birden çok başlık altında toplanmasını sağlamıştır. Çalışma; giriş, üç ana bölüm, sonuç, kaynakçadan oluşmaktadır. Birinci bölümde redifin tarihi geçmişi hakkında durulmuş, redif analizlerin alt başlığı hakkında her birine birer örnek verilmiş ve redifle ilgili bu zamana kadar yapılan çalışmalar hakkında ön bilgi verilmiştir. İkinci bölümde dîvân şairleri hakkında bilgi verilmiş, dîvânları taranan gazel rediflerinin sistematik analizi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise dîvânların yüzyıllara göre sınıflandırılması ve yüzyıllardaki şairlerin kullandığı redif sayılarının başlıkları verilendirilmiştir. Genel olarak bakıldığında dîvân edebiyatının içinde önemli bir yer tutan gazellerin, dönemde etkili olan dilden etkilendikleri ve bunun rediflere de yansıdığı görülmektedir. Gazellerin rediflerinde sayıca fazla olan Arapça ve Farsça ögeler bunu kanıtlar niteliktedir.

Divan poetry; incorporates some common elements in regards to vocal harmony. These elements introduce rhyme and repeated voice beside the coourence of voice. Rhymes and repeated voices increase the value of poetry and provide convenience for articulation. Poets refer from these common voice elements in every period. In divan poetry, the works in which the poets prove their ability and force are called divan. The poems in divan literature there are also odes which contains the elements of love, assembly and beauty. With this work, the purpose is the classification of repeated voices in odes which are 20 divan poems chosen from XV and XIX. centuries. These divan poets, reflecting the language characteristics of the period, use repeated voices intensely in their odes. This work consists of introduction, three main sections, conclusion and bibliography. In the first section it is focused on the historical background of repeated voice, given an example about every subtitle of repeated voice analysis and given preliminary information about studies on repeated voice done so far. In the second section, it is given information about divan poets and systematic analysis of the repeated voices in odes whose volume books scanned. As to third section, there is classification of divans by centuries and the titles of repeated voice numbers which are used by the poets of centuries. In general, it is seen that the ades- taking an important place in literature- are influnced by the language which is effective in that period an reflected on the repeated voices Arabic and Persian items, outnumbared in the repeated voices of odes, prove this.