Bankalarda finansal başarısızlığın tahmin edilmesi: BRICS ülkeleri ve Türkiye

Abstract

Finansal sistemin en önemli aktörlerinden olan bankalarda ortaya çıkan sorunlar, sektörün kendisiyle sınırlı kalmayarak ülke ekonomilerini tümüyle etkisi altına alma riski taşıdığından kritik öneme sahiptir. Banka başarısızlıkların önceden tahmin edilebilmesiyle olası bir başarısızlık durumunda tüm ekonominin olumsuz etkilenmesi önlenebilir, böylelikle yüklenilecek maliyetler en aza indirilebilir. Küreselleşen dünyada artan bankacılık krizleri ve son olarak küresel finansal krizin ardından bu konunun önemi artmıştır.Bu çalışmanın temel amacı küresel piyasalarda önemli pay üstlenen BRICS ülkeleri ve Türkiye'de banka başarısızlıklarının nedenlerini karşılaştırmalı olarak ortaya koymaktır. Bu doğrultuda 2002-2019 döneminde borsada işlem gören bankaların yıllık finansal verilerinin yanı sıra bankaların faaliyette bulundukları sektör ve makroekonomik çevreye ait çeşitli bağımsız değişkenlerin etkileri araştırılmıştır. Bağımlı değişken olarak ise daha kapsamlı ve genellenebilir sonuçlar elde edebilmek amacıyla sekiz farklı model kurulmuştur. Çalışmada öncelikle banka bilançolarından elde edilen finansal rasyoların arasındaki ilişki gözetilerek, faktör analizi aracılığıyla gruplandırma yapılmıştır. Bir sonraki aşamada elde edilen faktörler ve dışsal değişkenlerin etkileri panel logit regresyon analizi ile incelenmiştir. Son olarak analizlerin başarılı ve başarısız bankaların ne kadarını doğru tahmin ettiği test edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, genel olarak en yüksek başarı yüzdesini kredi derecelendirme kuruluşlarının notlarına dayanarak kurulan modelin sağladığını göstermiştir. Bunu banka başarısızlıklarını kredi/mevduat oranının yüksekliğiyle açıklayan model izlemektedir. Ülkelerin tek tek ele alındığı modellerin sonuçları incelendiğinde genellikle karlılık ve sermayeye ilişkin faktörlerin finansal başarısızlık olasılıkları üzerinde negatif, sorunlu kredilerin ise pozitif etkisi gözlenmiştir. Fakat ülke gruplarından elde edilen farklı sonuçlar, ülkelerin kendilerine özgü yapıları, riskleri olduğunun, otorite kararları ve politikalarının farklılaştığının göstergesidir. Bununla birlikte tüm örneklem birlikte analiz edildiğinde karlılık, sermaye yapısı ve riskli aktiflere ilişkin sonuçlar ülke bazlı incelemelerle paralellik göstermektedir. Sonuçlar aynı zamanda GSYH büyümesinin banka sorunlarını önemli ölçüde azalttığını ve küresel finansal krizden en fazla etkilenenlerin Güney Afrika ve Çin bankaları olduğunu ortaya koymaktadır.

The problems that arise in banks, which are one of the most important components of the financial system, are of critical importance as they are not limited to the sector and carry the risk of completely affecting the economies of the countries. By predicting bank failures, in the event of a possible failure, the entire economy can be prevented from being adversely affected, thus minimizing the costs to be incurred. The importance of this issue has increased after the increasing banking crises in the globalizing world and the recent global financial crisis.The main purpose of this study is to comparatively reveal the reasons for bank failures in BRICS countries and Turkey, which have a significant share in global markets. Accordingly, the annual financial data of listed banks during 2002-2019, as well as the effects of various independent variables belonging to the sector and macroeconomic environment in which banks operate, were investigated. As the dependent variable, eight different models were established in order to obtain more comprehensive and generalizable results. In the study, primarily, by considering the relationship between the financial ratios obtained from the bank balance sheets, grouping was made through factor analysis. In the next phase, the effects of factors and external variables were examined by panel logit regression analysis. Finally, the accurate prediction rates of the successful and failed banks of the analyzes were tested.The results obtained in the study showed that the model based on the ratings of the credit rating agencies provided the highest success rate in general. This is followed by the model that explains bank failures with the high loan-to deposit ratio. When the results of the models in which countries are tackled one by one are examined, it is observed that the factors related to profitability and capital have a negative effect on the probability of financial failure, while the positive effects of non-performing loans are observed. However, different results obtained from country groups show that countries have unique structures, risks, and authority decisions differ. Besides, when the whole sample is analyzed together, the results on profitability, capital structure and risky assets are in line with country-based reviews. The results also reveal that GDP growth has significantly reduced banking issues and that South African and Chinese banks were the most affected by the global financial crisis.