Doğrudan yabancı yatırımlar ve dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği

Abstract

Bu çalışmada, 1980-2020 dönemi için Türkiye özelinde DYY ile dış ticaret (ithalat ve ihracat) değişkenleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Analiz kapsamında değişkenlerin durağanlığının tespiti amacıyla Genişletilmiş Dickey-Fuller (ADF) ve Phillips-Perron (PP) birim kök testlerinden yararlanılmıştır. Çalışmada değişkenler arasındaki nedenselliği bulmak amacıyla Toda-Yamamato Nedensellik Testi kullanılmıştır. Toda-Yamamato nedensellik analizi sonuçlarına göre DYY ile reel ihracat arasında %10 anlamlılık düzeyinde çift yönlü bir nedensellik ilişkisi; DYY'ler ile reel ithalat değişkenleri arasında %5 anlamlılık düzeyinde yine çift yönlü bir nedensellik ilişkisi; %5 anlamlılık düzeyinde reel ihracattan reel ithalata doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Yani DYY'lerdeki herhangi bir değişim, reel ihracat ile açıklanabilirken; reel ihracatta meydana gelen herhangi bir değişim de yine DYY'ler ile açıklanabilmektedir. Ayrıca DYY'lerde meydana gelen bir değişim reel ithalat ile açıklanabilirken; reel ithalatta meydana gelen değişimler de DYY'ler ile açıklanabilmektedir. Son olarak reel ihracatta meydana gelen değişimler, reel ithalat ile açıklanabilmektedir.

In this work, specific to Turkey in 1980-2020, relationship between Foreign Direct Investment and import-export versions was analyzed. With the scope of analysis, to determine versions' stability, we benefited from extended Dickey-Fuller (ADF) and Phillips Perron (PP) sequential unit root tests. In this work, to find out causality between versions, Toda-Yamamato Causality Test was used. According to Toda-Yamamato Causality analysis results, between Foreign Direct Investment and real export, we found out dual causality relationship at %10 significance level; between Foreign Direct Investment and real import versions, we found out dual causality relationship at %5 significance level; we found out one-way causality relationship from real export to real import at %5 significance level. Any developments in Foreign Direct Investments can be explained with real export; any developments in real export can be explained with Foreign Direct Investments too. Also any developments in Foreign Direct Investments can be explained with real import; developments in real import can be explained with Foreign Direct Investments. Lastly, emerging developments in real export can be explained real import.