İşsizlik ve enflasyon arasındaki ilişki: Türkiye örneği

Abstract

Enflasyon ülkede belirli durumlar dikkate alınarak belirlenen mal ve hizmet sepetindenoluşturulan fiyat endeksinin değerindeki değişmeyi ifade ederken; işsizlik ise işgücünün istihdamşartlarını kabul ettiği halde iradesi dışında istihdam edilmemesidir. İki kavram da ekonomi içinistenmeyen durumları yansıtmaktadır. Bu doğrultuda iki değişkenin birbirlerini etkileyipetkilemedikleri literatürde birçok çalışmaya konu olmuştur.1958 Phillips'in çalışmasını takiben 1970'li yıllarda Phillips eğrisi (1958) beklentilerle elealınmaya başlanmıştır. Friedman ve Phelps tarafından öncülüğü yapılan Monetarist okula göreorijinal Phillips eğrisinde uyumcu beklentiler ile dikkate alınmalıdır. Onlara göre sadece kısadönemde değişkenler arasında `işçi yanılmaları` yüzünden Phillips eğrisi ilişki vardır. Aynı yıllardaR. Lucas, N. Wallace ve T. Sargent'in öncülüğünü yaptığı Yeni Klasik okulda ise Phillips eğrisinin(PC) uyumcu beklentilerle değil rasyonel beklentilerle ele alınması gündeme gelmiştir. Onlara göreiki değişken arasında sadece kısa dönemde ve politikaların gizli uygulanması (firma yanılma modeli)durumunda Phillips eğrisi ilişkisi yaşanmaktadır. Yeni Keynesyen okul iktisatçıları da PC içinrasyonel beklentilerin uygulanması gerektiğini savunmuşturlar. Onlara göre iki değişken arasındasadece (nominal katılıklar) kısa dönemde ilişki olabilmektedir. Post Keynesyen iktisatçılara göre isebeklentiler rasyonel değildir. Çünkü gelecek belirsizdir ve beklentiler heterojendir. Onlara göre PCilişkisi uzun dönemde de devam etmektedir.Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de işsizlik ve enflasyon arasında uzun veya kısa dönem içinherhangi bir ilişkinin olup olmadığının tespit edilmesidir. Daha önce yapılan çalışmalardaçalışmamızda kullandığımız değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönemli ilişkilerin hem aylık hemde yıllık veriler kullanılarak ayrı ayrı test edildiğine rastlanmamıştır. Bu çalışmada işsizlik veenflasyon verilerinin hem aylık hem de yıllık olarak ayrı ayrı ele alınarak sonuçların tutarlı olupolmadığı gözlenmek istenmiştir. Bu doğrultuda değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin tespitiiçin hem yıllık (1986-2020) hem de aylık (2014:01-2021:09) ARDL eşbütünleşme analiziyapılmıştır. Ayrıca daha önceden Türkiye odaklı yapılan çalışmalarda işsizlik ve enflasyonarasındaki ilişkinin tespiti amacıyla SUE ve M3 ile birlikte analiz edildiğine rastlanmamıştır. Buçalışmanın aylık analizlerinde bu değişkenler kontrol değişkenleri olarak ele alınmıştır. Sonuçolarak, değişkenler arasında sadece işsizliğin bağımlı değişkeni, enflasyonun ve LGNP'nin bağımsızdeğişkenleri oluşturduğu yıllık analizde (Denklem 2) uzun dönemli ve negatif yönlü ilişki olduğugözlemlenmiştir. Ayrıca enflasyonun bağımlı değişken, işsizliğin ve LGNP'nin bağımsız değişkenlerolarak ele alındığı yıllık analizin (Denklem 1) hata düzeltme modeline göre iki değişken arasında kısa dönemde negatif ilişki mevcuttur. Değişkenlere ait katsayılar arasında kısa dönemli ilişki olupolmadığı da yıllık analizde Granger nedensellik testi, aylık analizde Toda-Yamamoto nedenselliktesti ile sınanmıştır. Sözü edilen testlere ait sonuçlara göre işsizlik ve enflasyon arasında kısa dönemiçin nedensel bir ilişki yoktur.Anahtar Kelimeler: İşsizlik, Enflasyon, Phillips Eğrisi, ARDL Eşbütünleşme Yaklaşımı

Inflation expresses the change in the value of the price index formed from the basket of goodsand services determined by taking into account certain situations in the country, meanwhileunemployment is the non-employment of the workforce against their will even though they acceptthe terms. Both concepts reflect undesirable situations for the economy. In this direction, whetherthe two variables affect each other has been the subject of many studies in the literature.Following the work of 1958 Phillips, the Phillips curve (1958) began to be discussed withexpectations in the 1970s. According to the Monetarist school pioneered by Friedman and Phelps, itshould be considered with adaptive expectations in the original Phillips curve. According to them,there is only a Phillips curve relationship between the variables in the short run due to `workermisperception`. In the same years, in the New Classical School pioneered by R. Lucas, N. Wallaceand T. Sargent, it came to the fore that the Phillips curve (PC) should be handled with rationalexpectations rather than adaptive expectations. According to them, there is a Phillips curverelationship between two variables only in the short run and in the case of covert implementation ofpolicies (company-misperception model). New Keynesian school economists also argued thatrational expectations should be applied for PC. According to them, there can only be a relationshipbetween two variables (nominal rigidities) in the short run. According to Post Keynesian economists,expectations are not rational. Because the future is uncertain and expectations are heterogeneous.According to them, the PC relationship continues in the long term. The aim of this study is todetermine whether there is a long- or short-term relationship between unemployment and inflationin Turkey. In previous studies, it was not found that the long- and short-term relationships betweenthe variables we used in our study were tested separately using both monthly and annual data. In thisstudy, it is aimed to observe whether the results are consistent by considering unemployment andinflation data separately, both monthly and annually. In this direction, both annual (1986-2020) andmonthly (2014:01-2021:09) ARDL cointegration analysis was conducted to determine the long-termrelationship between the variables. In addition, previous studies focused on Turkey have not beenfound to be analyzed together with SUE and M3 in order to determine the relationship betweenunemployment and inflation. In the monthly analyzes of this study, these variables were consideredas control variables. As a result, in the annual analysis (Equation 2), in which only the dependentvariable of unemployment, inflation and LGNP were the independent variables, it was observed thatthere was a long-term and negative relationship among the variables. In addition, according to the error correction model of the annual analysis (Equation 1), in which inflation is considered as thedependent variable and unemployment and LGNP as independent variables, there is a negativerelationship between the two variables in the short term. Whether there is a short-term relationshipbetween the coefficients of the variables was tested with the Granger causality test in the annualanalysis and the Toda-Yamamoto causality test in the monthly analysis. According to the results ofthe mentioned tests, there is no causal relationship between unemployment and inflation in the short run.Keywords: Unemployment, Inflation, Phillips Curve, ARDL Cointegration Approach