Kelile ve Dimme'nin sözvarlığı ve günümüze kadarki süreçte eserdeki kelimelerin geçirmiş olduğu anlam olayları (155a-232b arası)

Abstract

Hint edebiyatı ürünü olan Kelile ve Dimne, miladi 300 yılında yazılmasına rağmen etkinliğini ve önemini koruyan nadir kitaplardan biridir. Hükümdarlara öğüt vermek için yazılmış bu eser sadece bir siyasetname kitabı değildir. Verdiği öğütler hükümdarlar için olsa da konuyu işlerken hayvanları sembolik bir şekilde kullanması eserin herkese hitap etmesini sağlar. Ayrıca eserin verdiği öğütlerin çoğu günümüz dünyasında da geçerliliğini korur. Ele aldığımız eser, Kelile ve Dimne'nin edebiyatımızdaki ilk çevirisi olma özelliğini taşır. Bu özelliğinin yanında eski Oğuz Anadolu Türkçesini yansıtan bir eser olması, eserin önemini bir kat daha arttırmıştır. Bu araştırmada alan yazım kısmında eserin dünya ve Türk edebiyatındaki yeri incelendikten sonra eserin yazarı ve eserin genel özellikleri verilmiştir. Daha sonra da anlam olaylarına, değerlere ardından da kök değerlere yer verilmiştir. Bulgular kısmında metin transkripsiyonu şekilde okunmuş ve metnin gramatikal dizini hazırlanmıştır. Böylelikle eserin söz varlığı ortaya çıkarılmış ve kelimelerin hangi anlamlarda ve hangi sıklıkla kullanıldığı listelenmiştir. Tartışma kısmında günümüze gelinceye kadar eserin sözvarlığında meydana gelen değişimler (anlam daralması, anlam genişlemesi, anlam iyileşmesi, anlam kötüleşmesi ve kelime ölümü ortaya koyulmuştur. Metin daha sonra 2018'de belirlenen on kök değer(adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik) açısından değerlendirilmiştir. Sonuç ve öneriler kısmında araştırmada elde edilen bulgulara ve bulgular doğrultusunda bazı önerilere yer verilmiştir. Bu araştırmada Eski Oğuz Türkçesine ait bir eserin gramatikal dizini yapılarak Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi bölümlerinde okutulan Dil Bilimi, Türkiye Türkçesi ve Tarihî Türk Şiveleri dersleri için materyal gereksinimi sağlanmıştır. Kök değerler açısından incelenmesi ile de Türk Dili ve Edebiyatı dersi için önemli bir materyal olduğu ortaya koyulmuştur.

Although it was written in C.E 300, Kellie and Diane that is Indian Literature's work were one of the outstanding books which maintain its efficiency and its importance. This work that was written to advise the emperor is not an only politics-book. Even if the advice were for the emperor, it used emblematically animals while it was discussing the subject. This shows that the work addresses everyone. In addition, the work's most of the advice maintains its effectiveness in today's world. The work that we deal with is the first translation in our literature of Kellie and Diane. Besides, this work represents Old Anatolian Turkish and this becomes it more and more important. After it is analyzed what the work has a place in the World and Turkish Literature in the department writing section on this research, the author and general features of the work are represented. Then, content situation, values, and after that root values are included. In the findings section, the text is read as transcription and it is prepared with grammatical index. Thus, the vocabulary of the work is found out and it is listed what words have meaning and how often they are used. In the discussion section, until today, the variations that occur on the vocabulary of the work (semantic restriction, semantic extension, melioration, pejoration, and death of words) are introduced. Then, the text is evaluated in terms of ten root values (justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism, helpfulness) that are stated in 2018. In this research, the material requirement is provided for the lessons - Linguistics, Istanbul Turkish/ Turkey Turkish, and Historical Turkish Accents which are taught in the Department of Turkish Language and Literature by being made an grammatical indexof the work that belongs to Old Anatolian Turkish. It is found that it is an important material for Turkish Language and Literature lessons by being analyzed in terms of root values.