Otizm Spektrum Bozukluğu olan çocuğa sahip aileler için geliştirilen aile eğitim programının çocukların eğitiminde aile katılımının etkisi

Abstract

Aile eğitiminde başta anne ve babalar olmak üzere aile üyelerinin bilgilendirilmesi ve onlara belli becerilerin öğretilmesi amaçlanmaktadır. Çünkü çocuğun eğitim süreci bir bütün olarak düşünüldüğünde aile eğitimi bu anlamda eğitimin sürekliliği açısından çok büyük öneme sahiptir. Verilecek olan eğitimin niteliği açısından öğretmenlerin aile eğitimi konusunda deneyimli ve tam donanımlı olması ailenin eğitime katılım düzeyini de olumlu yönde etkilemektedir OSB'li bireylerin tanılanması süreci sonrasında ebeveynlerin çocuklarının gelişimiyle ilgili neler yapabileceğine ve karşılaşılan güçlüklerle nasıl başa çıkabileceklerine yönelik formal ve informal eğitsel destek kaynaklarının yetersiz olduğu bilinmektedir (Sarı, Atbaşı & Çitil, 2017). Dolayısıyla bu araştırma, OSB'li çocuğu olan ebeveynlere yönelik geliştirilen eğitim programının, çocukların eğitimine katılımları ve güçlenmelerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma yöntemi olarak karma yöntem ve keşif modeli kullanılmıştır. İlk olarak veriye dayalı nitel araştırma yöntemi kullanılarak 18 kişiden oluşan amaçlı örneklemeden yarı yapılandırılmış görüşmelerden elde edilen veriler analiz edilmiştir. Görüşmeye ek olarak, otistik çocuğu olan ailelerin katılım ve güçlendirme etkilerine ilişkin alanyazın da incelenmiştir. Daha sonra, nitel araştırmadan elde edilen kodlar kullanılarak katılım ve güçlendirmenin aile üzerindeki etkilerini ölçmek için bir ölçek geliştirilmiştir. Araştırmanın ikinci aşamasında, rastgele seçilen 452 kişinin katıldığı ölçek uygulaması araştırmacı tarafından değerlendirilmiştir. Araştırmanın nitel bulgularına göre görüşülen kişilerin yaşanmış deneyimlerini ve bu deneyimlerin nasıl yorumlanacağını ifade etmeye yönelik dört ana tema ve ilişkili kodlar elde edilmiştir. OSB'li çocuğa sahip ailelerin stres, ebeveynlik sorunları, kardeş sorunları, maddi sorunlar ve evlilik uyum sorunları gibi temel sorunlarına kısaca değinilmiş ve son olarak da OSB'li çocuklara ebeveynlerin bu sorunları yönetmeye yönelik stratejiler sunulmuştur. 2. Otizm Ebeveyn Güçlendirme Anketinin faktör yapısı, ölçme aracının varyansın yarısını açıklayan beş faktöre sahip olduğunu göstermiştir. Diğer bir bulguya göre, araştırma katılımcılarının OSB'li çocukların ebeveynlerini güçlendirme konusundaki görüşleri düşük, orta ve yüksek arasında değişen bir dağılım göstermiştir. Genel olarak ebeveynlerin güçlendirme algıları, bireysel yetkinlik ve öz belirleme konularındaki algılarının orta düzeyde, katılımlarının düşük düzeyde olduğu buna karşın otizmle ilgili merkezlerin yeterliliği ve güven boyutundaki algılarının ise yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca katılımcıların OSB'li çocukları olan ebeveynlerin güçlendirme konusundaki algıları cinsiyete, yaşa, mesleğe, çocuk sayısına ve medeni duruma göre anlamlı farklılıklar göstermektedir. Araştırmanın son bulgusuna göre OSB'li çocuklara sahip katılımcıların aile güçlendirmelerine ilişkin algıları eğitim süreçlerine katılımlarını anlamlı düzeyde etkilemektedir. Araştırma sonuçlarına göre aile merkezli müdahaleleri ortadan kaldırarak otizmli bireylere yönelik herhangi bir müdahalenin yapılması etkisiz kalmaktadır veya yeterli etkiye sahip değildir. Ebeveynlerin rolünün önemini bilerek, ebeveyn merkezli müdahaleler için kapsamlı bir programa hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.

In family education, it is aimed to inform family members, especially mothers and fathers, and to teach certain skills. Because when the education process of the child is considered as a whole, family education is of great importance in terms of the continuity of education in this sense. In terms of the quality of the education to be provided, it is observed that the fact that the teachers are experienced and fully equipped in family education also positively affects the level of participation of the family in education After the diagnosis process of individuals with ASD, the children of the parents it is known that formal and informal educational support resources about what they can do about their development and how they can cope with the difficulties encountered are insufficient This research was conducted to evaluate the effect of the education program developed for families with children with ASD on their participation in the education of children and their empowerment. Mixed method and exploration model were used as the research method. First, the data obtained from the semi-structured interviews from the purposeful sampling consisting of 18 people using the data-based qualitative research method were analyzed. In addition to the interview, the literature on the involvement and empowerment effects of families with autistic children was also reviewed. Next, a tool was developed to measure the effects of participation and empowerment on the family, using codes from the qualitative research; In the second phase of the study, the statistical population was evaluated by the investigator, in which finally 452 individuals were randomly sampled and participated in the study. According to the qualitative findings of the research, four main themes and related codes were obtained to express the lived experiences of the interviewees and how to interpret these experiences. The main problems of families with children with autism spectrum disorder such as stress, parenting problems, sibling problems, financial problems and marital adjustment problems were briefly mentioned, and finally, strategies for managing these problems in families were presented to children with autism spectrum disorder. 2. The factor structure of the Autism Parent Empowerment Questionnaire showed that instrumentation had five factors explaining half percent of the variance. In general, it was seen that the perceptions of parents on empowerment perceptions, individual competence and self-determination were at a moderate level, their participation was at a low level, while their perceptions on the adequacy and trust dimension of the centers were at a high level. In addition, the participants' perceptions of empowerment of parents with children with autism spectrum disorder show significant differences according to gender, age, occupation, number of children and marital status. According to the last finding of the study, the perceptions of the participants with children with autism spectrum disorder about family empowerment significantly affect their participation in the educational processes. Based on the results of the research, any intervention for individuals with autism by eliminating family-centered interventions is ineffective or does not have sufficient effect. A comprehensive program of parent-centered interventions should be prepared and implemented, recognizing the importance of the role of parents.