Matematik öğretmen adaylarının mesleki beklentilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi

Abstract

Mesleki beklentiler, öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumlarının meydana gelmesini sağlayan bir kavram olarak ele alındığında bu beklentilerin ne düzeyde olduğu ve öğretmen adaylarının üniversiteden mezun olduktan sonra mesleğe başlamaları ile birlikte bu beklentilerin ne düzeyde gerçekleştiği, birçok farklı durumu doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemektedir. Bu durum, öğretmen adaylarının kendilerini mesleğe başlamadan önce geliştirmelerini ve yaptıkları çeşitli çalışmalar sayesinde mesleklerine nitelikli biçimde başlamalarını sağlamaktadır. Buna göre mesleki beklentilerin öğretmen adaylarının mesleki yaşamlarında ortaya koyacakları performanslar açısından önemli bir gösterge olduğu söylenebilir. Buradan hareketle yapılan bu çalışmada matematik öğretmen adaylarının mesleki beklentilerini tespit etmek ve farklı değişkenlere göre karşılaştırmak amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini Necmettin Erbakan Üniversitesi'nde ve Dicle Üniversitesi'nde öğrenim görmekte olan toplam 495 matematik öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmaya katılan matematik öğretmen adaylarına araştırma kapsamında araştırmacı tarafından hazırlanan 18 maddelik `Matematik Öğretmen Adaylarının Mesleki Beklentilerini Belirleme Ölçeği` ile 3'ü seçeneğe bağlı ve 8'i yorumlamaya dayalı olmak üzere toplam 11 açık uçlu sorudan oluşan `Matematik Öğretmen Adaylarının Mesleki Beklentilerini Belirleme Formu` da uygulanmıştır. Hem nicel hem de nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı ve bir örneklem grubuna iki farklı araştırma yöntemi doğrultusunda hazırlanan veri toplama araçlarının uygulandığı bu çalışmada, karma araştırma desenleri arasından zenginleştirilmiş desen kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda ölçekteki 18 maddenin 5 faktörde toplandığı, ölçeğin geçerliğinin sağlandığı ve güvenirliğinin yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ölçek üzerinden yapılan hesaplamalar sonucunda çalışmaya katılan matematik öğretmen adaylarının mesleki beklentilerinin yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bilgi formunda yer alan değişkenler arasından sadece üniversite ve cinsiyet değişkenlerinin matematik öğretmen adaylarının mesleki beklentilerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar oluşturduğu belirlenmiştir. Formdaki açık uçlu sorulara verilen cevapların araştırmacı tarafından içerik analizine tabii tutulması sonucunda elde edilen bulguların ölçek üzerinden elde edilen bulguları destekler nitelikte olduğu görülmektedir. Bununla birlikte matematik öğretmen adaylarının önemli bir çoğunluğunun matematiğe ilgi duyduğu için kendisini matematik öğretmenliği ile uyumlu gördüğü, mesleği yaparken model almayı düşündüğü bir matematik öğretmeninin olduğu, sahip oldukları düşünceler ve özellikler itibariyle kendilerini diğer matematik öğretmenlerinden farklı olarak gördükleri belirlenmiştir. Ayrıca mesleğe başlamalarının ardından mesleki sorumlulukları nedeniyle farklı bir yaşam biçimine sahip olacaklarını belirten matematik öğretmen adaylarının toplumda farklı bir statüye yükseleceklerini düşündükleri, sosyal çevrelerinin ve maddi durumlarının önemli ölçüde değişeceğine inandıkları ve mesleki beklentilerini bu kavramlar üzerinden açıklamayı tercih ettikleri belirlenmiştir.

When professional expectations are considered as a concept that enables the attitudes of teacher candidates towards the profession, the level of these expectations and the level of these expectations when the prospective teachers start their profession after graduating from university directly or indirectly affect many different situations. This situation enables teacher candidates to develop themselves before starting the profession and to start their profession in a qualified manner thanks to the various studies they have done. Accordingly it can be said that professional expectations are an important indicator in terms of the performance of prospective teachers in their professional lives. From this point of view, the aim of this study is to determine the professional expectations of mathematics teacher candidates and to compare them according to different variables. The sample of the study consists of 495 mathematics teacher candidates studying at Necmettin Erbakan University and Dicle University. For the prospective mathematics teachers participating in the study, the 18-item `Mathematics Teacher Candidates' Professional Expectations Determination Scale` prepared by the researcher and the `Mathematics Teacher Candidates' Professional Expectations Determination Form` consisting of 11 open-ended questions, 3 optional and 8 based on interpretation, were prepared by the researcher has also been applied. In this study, in which both quantitative and qualitative research methods were used together and data collection tools prepared in line with two different research methods were applied to a sample group, an enriched design among mixed research designs was used. As a result of the analyzes made, it was determined that 18 items in the scale were collected in 5 factors, the validity of the scale was ensured and its reliability was at a high level. As a result of the calculations made on the scale, it was determined that the professional expectations of the mathematics teacher candidates participating in the study were at a high level. Among the variables in the information form, only university and gender variables were found to create statistically significant differences in the professional expectations of mathematics teacher candidates. It is seen that the findings obtained as a result of the content analysis of the answers given to the open-ended questions in the form support the findings obtained on the scale. However, it has been determined that a significant majority of mathematics teacher candidates are interested in mathematics, they see themselves as compatible with mathematics teaching, they have a mathematics teacher whom they want to take as a model while doing their profession, and they see themselves as different from other mathematics teachers in terms of their thoughts and characteristics. In addition, it was determined that mathematics teacher candidates, who stated that they would have a different lifestyle due to their professional responsibilities after starting the profession, thought that they would rise to a different status in the society, believed that their social environment and financial situation would change significantly, and preferred to explain their professional expectations through these concepts.