Enflasyon hedeflemesi stratejisi altında merkez bankası bağımsızlığının boyutları: TCMB örneği (2013-2020)

Abstract

Merkez bankası bağımsızlığı kavramı özellikle enflasyon hedeflemesi stratejisiyle önem kazanmıştır. Bağımsızlık farklı tür ve kapsamlarla ana akım iktisat teorisinde değerlendirilirken bazı örtük faktörler göz ardı edilmektedir. Uluslararası sistemde merkez bankalarının kendi arasındaki hiyerarşisi, siyaset ya da sermaye odaklarının çıkar grupları merkez bankalarının karar alma süreçlerini sistematik bir şekilde etkilemekte ve iradesi dışında kararlar almaya zorlamaktadır. Bu çalışmada TCMB özelinde 2013-2020 yılları arasında PPK'nin almış olduğu politika faizi kararları ile PPK karar metinlerinde belirtilen ve eksik bırakılan faktörler dikkate alınarak etki düzeyleri incelenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında merkez bankasının almış olduğu kararlarda kısmen baskı altında kaldığı görülmüştür. Böylesi bir baskı altında kullanılan farklı araç setlerinin kullanımı daha yüksek başarı elde edilmesine olanak sunmayacağı gibi neden kullanıldıkları sorusuna tatmin edici cevaplar verilmediği takdirde kurumun itibarı zedelenebilmekte ve politika hedeflerinde kalıcı sapmalar görülebilmektedir.

The concept of central bank independence has gained prominence within the context of inflation targeting strategy. While independence has been evaluated in mainstream economic theories with various aspects and types of it, some implicit factors could be disregarded. The hierarchy among the central banks in the international system and interest groups related with political circles or capital cliques often influence decision-making mechanisms of the central banks systematically, coercing them into taking decisions against their own will. In this dissertation, the degrees of those influences particularly on the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) were examined with a focus on the policy rate decisions of the bank's Monetary Policy Committee (MPC) between 2013 and 2020 and factors that were expressed or not mentioned in the MPC meeting summary texts. In light of the findings, it has been observed that the Central Bank was partially under pressure while taking decisions. Using several different tool sets under such pressures cannot provide desired levels of success, and meanwhile lack of convincing justifications for the usage of those tools could harm the bank's institutional reputation, causing permanent deviations from policy targets.