Ayfer Tunç'un eserlerinde anlatı tipolojisi

Abstract

Bir metnin kurgu evreninde var olması için gerekli olan en temel unsur o metnin bir ya da birden çok şeyi temsil etme görevini üstlenmesidir. Bu görev dilsel yetkinliğin etki alanını kapsar. Metnin bu yönlerinin tespit edilmesine yönelik incelemeler `anlatı` kavramının doğmasına sebep olur. Anlatının 1969 yılında bir disiplin olarak kabul görülmesiyle birlikte araştırmacıların edebî eserlere yönelik incelemelerde farklı yöntemlere başvurmalarının önü açılır. Gérard Genette anlatıbilimsel araştırmalarıyla bu disiplinin öncülerinden biri olarak görülür. Genette, Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme adlı eserinde kullandığı terminoloji ile anlatıbilime önemli katkı sağlar. 21. yüzyılın üretken yazarlarından biri olan Ayfer Tunç'un eserleri Gérard Genette'in terminolojisi doğrultusunda incelendiğinde yazarın eserlerine yönelik özgün veriler elde edilmektedir. Çalışmada, Tunç'un eserleri anlatıbilimsel çerçevede incelenmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde anlatının gelişimine katkı sağlayan kuramsal çalışmalardan bahsedilerek anlatının anlatıcı, mekân, zaman, kişiler ile olan ilişkisinden bahsedilmektedir. Ardından Tunç'un eserlerinin vaka halkalarından elde edilen verilerden yola çıkılarak başlangıç ve bitiş durumlarına dair yorumlamalarda bulunulmaktadır. Anlatının söylem boyutunun yer aldığı incelemede ise anlatı kiplikleri ve düzeylerine yönelik tespitlere yer verilerek yorum ve değerlendirmeler ön plana çıkarılmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise sanatçının eserlerinde yer alan anlatıcı ve odaklanmalar tespit edilmekte ve bu tespitler örneklerle desteklenmektedir. Bunun yanı sıra zaman-kişi-mekân üçgeninde eserlere yaklaşılarak Tunç'un eserlerinin işlev ve bağıntıları ortaya konulmaktadır. Çalışmanın sonucunda Tunç'un sistematik olarak oluşturduğu anlatı bileşenleri ortaya konulmakta ve bu bileşenlerden elde edilen sonuçlar ispatlanmaya çalışılmaktadır. Böylece sanatçının eserlerine anlatı merkezli bir yaklaşımda bulunularak anlatı bilimine farklı bir bakış açısı kazandırma amaçlanmaktadır.Anahtar Kelimeler: Anlatıbilim, anlatı tipolojisi, Ayfer Tunç'un eserleri.

The most basic element necessary for a text to exist in the fiction universe is that the text undertakes the task of representing one or more things. This task covers the domain of linguistic competence. The investigations aimed at determining these aspects of the text lead to the emergence of the concept of `narrative`. With the acceptance of narrative as a discipline in 1969, researchers are allowed to resort to different methods in examining literary works. Gérard Genette is regarded as one of the pioneers of this discipline with his narrative research. Genette makes a significant contribution to narratology with the terminology he uses in his book The Discourse of the Narrative: An Essay on Method.When the works of Ayfer Tunç, one of the prolific writers of the 21st century, are examined in line with the terminology of Gérard Genette, original data for the author's works are obtained. In the study, Tunç's works are examined in a narrative framework. In the first part of the study, the theoretical studies that contribute to the development of the narrative are mentioned, and the relationship of the narrative with the narrator, place, time and people is mentioned. Then, based on the data obtained from the case rings of Tunç's works, interpretations are made regarding the beginning and ending situations. In the analysis in which the discourse dimension of the narrative takes place, the comments and evaluations are brought to the fore by including the determinations regarding the narrative modalities and levels. In the second part of the work, the narrator and focus in the artist's works are determined and these determinations are supported with examples. In addition, by approaching the works in the triangle of time-person-space, the functions and relations of Tunç's works are revealed. As a result of the study, the narrative components that Tunç systematically formed are revealed and the results obtained from these components are tried to be proved. Thus, it is aimed to give a different perspective to narrative science by taking a narrative-centered approach to the artist's works.Keywords: Narratology, narrative typology, works of Ayfer Tunç.