Türk bozkır kültüründe eğitim

Abstract

Bozkır, İslamiyetten önce Türk tarihinde Türklerin hayatında önemli yeri olan bir kavramdır. Coğrafi bir tabir olan Bozkır, İslamiyet öncesi Türklerde hayat kültürüne verilen isim olmuştur. Türk Bozkır kültürü atlı göçebe kültür olarak da bilinmektedir. Ancak Türklerin göçebeliği ile ilkel göçebelik birbirinden tamamen farklıdır. İlkel göçebelikte üretim düşüncesi yoktur, temel geçim kaynağı avcılık ve toplayıcılıktır. Türk Bozkır kültüründe üretime dayalı bir ekonomik yapı mevcuttur. Ayrıca ilkel göçebe kültürlerde `Vatan` kavramı yokken Bozkır kültüründe `Vatan-Millet-Devlet` kavramları toplum hayatının vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Bozkır kültürü ilkel göçebe kültürden farklı olduğu için bu kültürde eğitim faaliyetleri de görülmüştür. İslam öncesi Türk tarihinde yazılı kültür ilk dönemlerde fazla gelişme göstermemiş olsa da bu durum Türk Bozkır kültüründe eğitim faaliyetlerinin olmadığını asla göstermez. Orhun Yazıtları'nın içeriği eski Türklerde kültür ve eğitim hayatının olduğunun en bariz delillerindendir. Çünkü Orhun Yazıtları'nın çağdaşı dönemde Avrupa toplumlarında böyle bir kültürel esere rastlamak mümkün değildir. Bozkırda yaşamak bir disiplin ve eğitim anlayışını gerekli kılmıştır. Bu eğitim askeri eğitim, mesleki eğitim, toplumsal eğitim olarak kendisini göstermiştir. Bu çalışma dört ana başlık altında ele alınmıştır. Birinci bölümde eski dünyada eğitime değinilmiş; Yunan, Sümer, Mısır, Hint, Çin uygarlıklarında eğitime ilişkin bulgular üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde eski Türklerde yazı, yazıtlar,kurganlar ve kaya resimlerinden elde edilen eğitime ilişkin unsurlar üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde eski Türklerde askeri eğitim; çocukluk evresi eğitimi, harbe hazırlık ve sürek avı gibi unsurlar bünyesinde ele alınmıştır. Dördüncü bölümde ise mesleki eğitim üzerinde durulmuş; demircilik, silah yapımı, kuyumculuk, mobilya yapımı gibi mesleklere ilişkin eğitimler incelenmiştir. Bozkır kültürünün bir ilkel göçebe kültür olmadığı hususu da burada kendini göstermektedir. Zira demir 1500 derece ısıda eriyebilmektedir ve demiri bu kadar yüksek bir ısıda eritip demire şekil verebilmek kültürsüz ve eğitimsiz bir toplumun yapabileceği şey olamaz.

Steppe is a concept that has an important place in the lives of Turks in Turkish history before Islam. Steppe, a geographical term, has been the name given to the culture of life in pre-Islamic Turks. Turkish steppe culture is also known as equestrian nomad culture. However, Turkish nomadism and primitive nomadism are completely different from each other. There is no idea of production in primitive nomadism, the main source of income is hunting and gathering. There is an economic structure based on production in the Turkish Steppe culture. In addition, while the concept of `Homeland` did not exist in primitive nomadic cultures, the concepts of `Homeland-Nation-State` in Steppe culture became an indispensable element of social life. Since the steppe culture is different from the primitive nomadic culture, educational activities have also been seen in this culture. Although the written culture in pre-Islamic Turkish history did not show much development in the early periods, this situation never shows that there were no educational activities in the Turkish Steppe culture. The content of the Orkhon Inscriptions is one of the most obvious proofs of the cultural and educational life of the ancient Turks. Because it is not possible to come across such a cultural work in European societies in the era of the Orkhon Inscriptions. Living in the steppe required an understanding of discipline and education. This education has manifested itself as military education, vocational education and social education. This study has been discussed under four main headings. In the first part, education in the old world was mentioned; The findings of education in Greek, Sumerian, Egyptian, Indian and Chinese civilizations have been emphasized. In the second chapter, educational elements obtained from writing, inscriptions, kurgans and rock paintings in ancient Turks are emphasized. In the third part, military training in ancient Turks; childhood stage education, preparation for war and continuity hunts are discussed within. In the fourth part, vocational education was emphasized; the trainings on professions such as blacksmithing, weapon making, jewelery and furniture making were examined. The fact that the steppe culture is not a primitive nomadic culture manifests itself here. Because iron can melt at a temperature of 1500 degrees and melting iron at such a high temperature and shaping iron cannot be what a society without culture and education can do.