Hakikatçı Alevilik (Sarız Örneği)

Abstract

Bu araştırma Alevilerin Kayseri'nin Sarız ilçesine yerleşmelerini ve bölgede yaşadıkları değişimleri anlatmak amacıyla yapılmıştır. Alevilik ya da heterodoks zümreler üzerinde birçok araştırma bulunmasına rağmen söz konusu bölgede yaşayan unsurlar üzerinde herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Özellikle Sarız'da bulunan ve kendilerini `Hakikatçi Aleviler` olarak isimlendiren bir grup bölgeyi araştırmamıza neden olmuştur. Konu üzerine yapılan araştırma esnasında yazılı materyallerin az olması nedeniyle bölgenin sakinleri ile yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Söz konusu görüşmeler esnasında dikkat edilen unsurlardan biri kişilerin olabildiğince eski tarihlerde yaşamış olması ve okuma yazmadan uzak olmasıdır. Walter J. Ong bu durumun nedenini Sözlü ve Yazılı Kültür üzerine yaptığı araştırmasında ifade etmiştir. Ong'a göre Sözlü kaynakların kitle iletişim araçlarından etkilenmemiş olması önemlidir. Bu ifadeye göre birincil sözlü kaynakların hiç bozulmadan devamlılığını sağlaması için çevresel faktörlerden en az etkilenmiş olmalıdır. Fakat bölgenin okuma yazma oranının yüksek olması bu sınırın dışına çıkmamıza neden olmuştur. Çalışma kapsamında Alevilerin tarihsel açıdan hangi aşamalardan geçtiklerini anlattığımız bölümlerde daha çok onu Şia'dan ayıran unsurları anlatmaya çalıştık. Bununla birlikte bölgede yaşayan Hakikatçıların Aleviliğe getirmiş oldukları yeni yorumlar da incelememize konu olmuştur. Örneğin Hakikatçılar, Aleviliğin temel yapı taşlarından olan dedelik gibi kurumları reddetmişlerdir. Bu yeni yorumlar nedeniyle bölgede yaşayan Aleviler bu inancı ritüel olarak devam ettirmekten ziyade onu bir kültür, yaşam şekli olarak kabul etmişlerdir.

This research aims to investigate the ways in which Alevi groups have socially transformed where they settled in Sarız, Kayseri. Even though there are various studies as regards the Alevism and heterodoxy in Anatolia, none exist about the groups in Sarız. Especially Factualist Alevis, a recently emerged religious sect in the region, encouraged me to make this investigation. Due to lack of written sources, I have made face to face interviews with the inhabitants, especially with the old and illiterate members of the society. Within the scope of this research, I aimed to understand what separates Factualist Alevism from Shiism, especially in the sections dedicated to the historical background. Furthermore, I also aimed to understand new approaches brought by Factualists to traditional Alevism. For instance, Factualists deny the traditional Alevi institutions such as Dedelik and believe that the true fact is derived from the creator. These newly emerged interpretations encouraged Alevis in the region to abandon many rituals of the belief system but embracing the latter as a lifestyle.