Ekonomik, politik ve jeopolitik belirsizliklerin Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkileri: MS-VAR modelinden kanıtlar

Abstract

Türkiye'de doğrudan yabancı yatırımların belirleyicilerin araştırıldığı bu çalışmada, makroekonomik değişkenlerin yanı sıra hem Türkiye ekonomisine özgü hem de Türkiye'ye en çok doğrudan yabancı yatırım yapan 10 ekonomiye özgü ekonomik, politik ve jeopolitik belirsizliklerin Türkiye'ye yönelik doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki dinamik etkilerinin MS-VAR modeli kapsamında 1996 q1-2019q3 dönemi için incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu yönüyle çalışmada, literatürde sıklıkla kullanılan makroekonomik değişkenlerin yanı sıra politik gelişmelerden kaynaklanan belirsizlikleri temsilen Ahir, Bloom ve Furceri (2018) ile Caldara ve Locaviello (2018) tarafından geliştirilen Dünya Belirsizlik endeksi ve Jeopolitik Risk endeksi kullanılmaktadır. Çalışmanın ampirik analizlerinden elde edilen bulgulara göre; pazar büyüklüğünün, ticari dışa açıklığın ve finansal gelişmenin Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde pozitif etkiler meydana getirdiği tespit edilmiştir. Daha da önemlisi iş gücü maliyetleri ile faiz oranlarının yanı sıra ekonomik, politik ve jeopolitik belirsizliklerin Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar üzerinde istatistiksel açıdan anlamlı negatif etkiler meydana getirdiği saptanmıştır. Bu sonuç, Türkiye ekonomisinde yaşanan jeopolitik gerilimlerin yanında hem Türkiye'ye özgü hem de analize konu olan diğer ekonomilere özgü ekonomik ve politik belirsizliklerin doğrudan yabancı yatırımların ülkeye yönelmesini engelleyen önemli bir faktör olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra ampirik sonuçlar, Türkiye'ye özgü belirsizliklerin ülkeye yönelik doğrudan yabancı yatırım girişleri üzerinde diğer ülkelere özgü belirsizliklere göre daha uzun dönemli yıpratıcı etkiler meydana getirdiği yönünde deliller sunmaktadır. Bu durum, uluslararası yatırımcıların yatırım kararı alırken ev sahibi ülkelerde meydana gelen iktisadi ve politik gelişmelerden kaynaklanan belirsizlik şoklarına karşı daha hassas oldukları hususuna işaret etmektedir.

This study attempts to identify the determinants of foreign direct investments in Turkey by analyzing the macroeconomic variables of Turkey and the dynamic effects of economic, political, and geopolitical uncertainties of both the Turkish economy and the ten economies that make the most foreign direct investment to Turkey. Our relatively novel methodology of the Markov-Switching VAR (MS-VAR) model covers the period of 1997 q1-2019q3. In this respect, the study makes use of the World Uncertainty index and the Geopolitical Risk index developed by Ahir, Bloom, and Furceri (2018) and Caldara and Locaviello (2018) to represent the uncertainties arising from political developments, as well as the macroeconomic variables frequently used in the literature. Empirical results show that market size, trade openness, and financial development have positive effects on foreign direct investments in Turkey. More importantly, economic, political, and geopolitical uncertainties, as well as labor costs and interest rates, have statistically significant negative effects on foreign direct investments in Turkey. This result reveals that the geopolitical tensions in the Turkish economy and the economic and political uncertainties of both Turkey and other economies are crucial factors that prevent potential foreign direct investments in Turkey. In addition, the results indicate that Turkey-specific uncertainties create more long-term corrosive effects on foreign direct investment inflows to the country compared to other country-specific uncertainties. Hence, the study concludes that international investors are more sensitive to uncertainty shocks arising from economic and political developments in host countries when making investment decisions.