Eski Anadolu Türkçesinde seri fiil yapıları

Abstract

Tek yargı ifade edebilmek için art arda gelen, aralarında herhangi bir bağlaç veya bağlantı unsuru barındırmayan fiil dizilerine `seri fiil yapıları` (SFY) denmektedir. Cümlede tek fiil gibi hareket eden SFY, herhangi bir sıralama veya altasıralama ilişkisi olmadan bir araya gelen fiillerden veya tek fiilin kendi içinde birden fazla hareket barındırdığı fiillerden oluşmaktadır. İlk defa Afrika dillerinde tespit edilen ve zaman içinde pek çok dilde var olduğu kanıtlanmış olan SFY, Türkçenin tarihî dönemlerinde ve çağdaş lehçelerinde de yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Türkçede yaygın bir kullanıma sahip olan SFY üzerine yapılmış olan araştırmalar son dönemde artmaya başlamıştır. Bu çalışmada Türkçedeki SFY, Eski Anadolu Türkçesi (EAT) özelinde ele alınmıştır. Çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde çalışmanın amacı, yöntemi, kapsamı ve sınırlılıkları hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde fiiller ve fiil sınıfları açıklandıktan sonra SFY kavramından, dünyada ve Türkiye'de SFY üzerine yapılmış olan çalışmalardan bahsedilmiştir. Ayrıca SFY'nin genel özellikleri, anlambilimsel özellikleri, bu özelliklerin Türkçe ve diğer dillerdeki görünümü ve SFY sınıflandırmaları üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde, EAT'deki SFY incelenmiştir. Bu dönemdeki SFY incelenmeden önce dönemin dil özellikleri hakkında bilgi verilmiş, son-rasında EAT'nin dil özelliklerini ve dönemlerini en iyi şekilde yansıtabilecek metinlerden seçilmiş olan SFY örnekleri genellikle cümle, bazen de metin bağlamında tanık gösterilmiştir. Tanıktaki her fiil, göstermiş olduğu özelliklere göre sınıflandırılmıştır.

Serial Verb Constructions (SVC) are the sequences of consecutive verbs that do not contain any conjunction or connection element in order to express a single clause. Acting as a single verb in a sentence, SVC consists of verbs that come together without any coordination or subordination relationship, or verbs in which a single verb contains more than one action. SVC, which was first identified in African languages and proved to exist in many languages over time, is also widely used in Turkish historical periods and contemporary dialects. Research on SVC, which has a widespread use in Turkish, has recently started to increase. In this study, SVC in Turkish is handled specifically in Old Anatolian Turkish (EAT). The study consists of three parts. In the first chapter, general information about the aim, method, scope and limitations of the study is given. In the second part, after the verbs and verb classes are explained, the concept of SVC and the studies on SVC in the world and in Turkey are mentioned. In addition, the general features, semantic features of SVC, the appearance of these features in Turkish and other languages, and SVC classifications are emphasized. In the third chapter, SVC in EAT is examined. Before examining the SVC in this period, information was given about the language features of the period, and then the examples of SVC, which were selected from the texts that could best reflect the language characteristics and periods of EAT, were witnessed in the context of sentences and sometimes texts. Each verb in the witness is classified according to the characteristics it shows.