Azerbaycan akademisyenlerinin coğrafya ders kitapları bağlamında türk dünyası vatandaşlığı ile ilgili görüşlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı Azerbaycan Cumhuriyeti'ndeki akademisyenlerin Coğrafya ders kitapları bağlamında Türk dünyası vatandaşlığı ile ilgili görüşlerini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda Azerbaycan'da aktif olarak görev yapan akademisyenlere göre Türk dünyası vatandaşlığının ne ifade ettiği, Türk dünyası coğrafyasının ders kitaplarına yansıması, ders kitaplarındaki Türk dünyası konusunun içeriği, Türk dünyası vatandaşlığı bağlamında öğrencilere kazandırılan değerlerin neler olduğu ortaya konulmuştur. Akademisyenlerin görüşleri alındıktan sonra ilgili ders kitaplarının içeriği incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verilerini toplamak amacıyla 2021-2022 eğitim-öğretim yılı içerisinde Azerbaycan Cumhuriyeti'nde aktif olarak görev yapan 6 akademisyen ile odak grup görüşmesi yapılmıştır. Ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı tarafından eğitim-öğretim faaliyetinde kullanılmak üzere onaylanan ve resmi sitede açık erişim olarak yayınlanan 6. ve 7. Sınıf Coğrafya ders kitapları incelenmiştir. Elde edilen veriler doküman analizi ve içerik analizi yöntemleri ile çözümlenmesi sonucunda bulgular ortaya konulmuştur. Araştırmanın sonucunda akademisyenlere göre Türk dünyası vatandaşlığı siyasi birlik, etnik birlik, edebiyat birliği, coğrafi mekân birliği, kültür birliği, ahlak birliği ve dil birliğini ifade etmektedir. Türk Dünyası vatandaşlığı öğrencilere en çok Coğrafya dersinde aktarılmaktadır. Ders kitaplarının olumlu ve olumsuz yönleri bulunurken ders kitaplarında Türk dünyası vatandaşlığına dair en çok Türk medeniyeti ve gelenek göreneklerden bahsedilmektedir. Ders kitaplarında öğrencilere kazandırılan değerler arasında en çok vatanseverlik ve Türkçülük değerleri bulunmaktadır. Akademisyenlerin görüşleri alındıktan sonra incelenen 6. ve 7. Sınıf Coğrafya ders kitaplarında Türk Dünyası vatandaşlığı öğrencilere 2'şer sayfada aktarılmıştır. 6. Sınıf ders kitabında edebiyat birliği, kültürel birlik, siyasi birlik ve coğrafi mekân birliğine değinilmemiştir. 7. Sınıf ders kitabında ise Bağımsız Türk Devletlerinden olan KKTC ve diğer devletlere bağlı olarak yaşayan özerk Türk devletlerine yer verilmemiştir. Ayrıca 7. Sınıf ders kitabı öğrenciye aktarılan değerler bakımından incelendiğinde edebiyat birliğinden bahsedilmediği görülmüştür. Elde edilen bulgular sonucunda 6. ve 7. Sınıf Coğrafya ders kitaplarında görülen eksikliklerin tamamlanması, Türk dünyası vatandaşlığı açısından oluşturulacak olan online platformların oluşturulması ve ders kitaplarında yer alan Türklük değerlerine daha çok yer verilmesi gibi çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The main aim of this study is to present the views of academicians from the Republic of Azerbaijan on Turkish world citizenship in the context of geography textbooks. For this aim, in this study, information such as what Turkish world citizenship means to academicians actively working in Azerbaijan, the reflection of Turkish world's geography in textbooks, the content of Turkish world topics in textbooks, and the values given to students in terms of Turkish world citizenshipis provided. Having collected the academicians' opinions, the contents of the geography textbooks were analysed. In the study, phenomenologic method, which is a qualitative research method, was used. In order to gather the data for the research, a focus group discussion was made with 6 academicians actively working in the Republic of Azerbaijan in 2021-2022 academic year. In addition, 6th and 7th grade Geography textbooks, confirmed by the Ministry of Education for the Republic of Azerbaijan, which are published in the official website as open source, were analysed. The findings were put forward after the analysis of the obtained data via document analysis and content analysis. As a result of the research, according to the academicians, Turkish World citizenship means political unity, ethnic unity, literary unity, cultural unity, moral unity and linguistic unity. Turkish World citizenship is conveyed to students in Geography lessons at the most. As there are positive and negative sides of them, the text booksmention Turkish civilization and traditions/customs at most about the Turkish World citizenship. Among the learning outcomes given to students via textbooks, the most common values are patriotism and Turkism. In the 6th and 7th grade Geography textbooks, which were analysed after taking the views of academicians, Turkish World citizenship is conveyed to students in 2 pages. In the textbook for 6th graders, literary unity, cultural unity, political unity and geographical land unity are not touched upon. As for the 7th graders' textbook, the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), which is an independent state, and autonomous Turkish states, which are dependent on other states, were not mentioned. Furthermore, when the textbook for the 7th graders is analysed in terms of the values conveyed to students, it is understood that the textbook does not speak about literary unity. As a result of the obtained data and findings, some suggestions have been made to complete the lacking in 6th and 7th grade geography textbooks, to create online platforms for Turkish World citizenship, and to give more place to values of Turkish identity in these textbooks.