Puşkin ve Tanpınar'ın izinde Erzurum

Abstract

Bu tez çalışmasında Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Beş Şehir ve Aleksandr Sergeyeviç Puşkin'in Erzurum'a Yolculuk adlı eserlerindeki Erzurum ile ilgili bölümler karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu iki eser, edebi niteliklerinin yanı sıra Erzurum'un yakın tarihine de ışık tutmaktadır. Puşkin 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonlarında Erzurum'da bulunmuş, Tanpınar ise 1913, 1923 ve 1945 yıllarında üç kez Erzurum'u ziyaret etmiştir. İki yazar da Kafkasya, Ortadoğu ve Asya'dan gelen yolların birbirine bağlandığı Erzurum'un stratejik önemi konusunda hemfikirdir. Ticaret yollarının kavşağındaki şehirde ekonomik faaliyetler hem gelişmiş hem de çeşitlilik kazanmıştır. Buna bağlı olarak şehrin nüfusu artarken, sosyo-kültürel yapı güçlenmiştir. Ancak savaş ve siyasi istikrasızlık dönemlerinde şehirdeki ekonomik ve kültürel yapı sürekli bozulmuştur. Puşkin savaşın ardından Erzurum'un Ruslar tarafından teslim alınış sürecindeki izlenimlerini aktarırken, Tanpınar ise üç önemli savaşın ardından Erzurum'daki durumu mukayeseli olarak anlatmıştır. Tez çalışmasının ilk bölümü Puşkin ve Tanpınar'ın yaşamları ve edebi kişiliklerine, ikinci bölümü Erzurum'a Yolculuk ve Beş Şehir eserlerinin genel incelemesine, üçüncü bölüm ise adı geçen eserlerdeki Erzurum başlıklarının karşılıklı incelemesine ayrılmıştır.

In this thesis, the chapters about Erzurum in Ahmet Hamdi Tanpınar's Beş Şehir and Aleksandr Sergeyevich Pushkin's Erzurum Journey have been examined comparatively. Aside from their literary qualities, both works are extremely important in terms of shedding light on the recent history of Erzurum. While Pushkin was visiting Erzurum at the end of the Ottoman-Russian war of 1828-1829, Tanpınar was in Erzurum three times, in 1913, 1923 and 1945. Both authors agree on the strategic importance of Erzurum, where it connects the roads from the Caucasus, the Middle East and Asia. Economic activities in the city at the crossroads of trade routes have both developed and diversified. Accordingly, while the city gained population, the socio-cultural structure became stronger. However, during periods of war and political instability, the economic and cultural structure of the city was constantly deteriorated. While Pushkin conveyed his impressions of the capture of Erzurum by the Russians after the war, Tanpınar comparatively understood the changes in Erzurum after three important wars.The first part of the thesis study is devoted to devoted to the lives and literary personalities of Pushkin and Tanpınar, the second part is to the general analysis of Erzurum'a Yolculuk and Beş Şehir works, and the third part is to the mutual analysis of the Erzurum sections in the mentioned works.