Türkiye'de borsa endeksinin, altın, döviz, petrol ve korku endeksi ilişkisinin ekonometrik analizi

Abstract

Günümüzde teknolojinin gelişmesi ile birlikte hisse senedi piyasalarını etkileyen ekonomik olaylara ve gelişmelere daha çabuk bir şekilde ulaşılabilmektedir. Bu nedenle, yerli ve yabancı sermayede önemli bir role sahip olan borsanın, ekonomik değişkenler ile nasıl bir etkileşim halinde olduğu merak edilen bir konu olmuştur. Bu ekonomik değişkenlerdeki herhangi bir gelişme ülke ekonomisine katkı sağlayabilmektedir.Bu çalışmada, BİST 100 Endeksi ile belirlenmiş değişkenler arasındaki ilişkinin yönü incelenmiştir. Bu amaçla Ocak 2009 – Aralık 2019 dönemine ait aylık veriler kullanılarak VAR modeli kurulmuştur. Daha sonra serilerin durağanlığına Augmented Dickey Fuller (ADF) yöntemiyle bakılmış ve değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiyi tespit edebilmek için Engle – Granger ve Johansen Eşbütünleşme testleri uygulanmıştır. BİST 100 Endeksi ile belirlenmiş değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Granger, VAR nedensellik ve Toda – Yamamoto testleri ile incelenmiştir. Analizler sonucunda üç nedensellik yaklaşımı da birbirinden farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Test sonuçları birlikte değerlendirildiğinde ortaya çıkan sonuç, borsa endeksi değeri ile petrol fiyatları ve korku endeksi arasında bir nedensellik ilişkisinin olmadığını, döviz kuru ve altın fiyatları ile tek yönlü bir nedensellik ilişkisine sahip olduğunu göstermektedir.

Nowadays, along with the development of technology can be reached more quickly to economic events and developments that affect stock markets. For this reason, it has been a curious issue how the stock market, which has an important role in domestic and foreign capital, interacts with economic variables. Any development in these economic variables can contribute to the country's economy.The direction of the relationship was examined between the variables determined with the BIST 100 Index in this study. For this purpose, the VAR model was established using monthly data for the period January 2009 - December 2019. Later, the stationarity of the series was examined by Augmented Dickey-Fuller (ADF) method and the Engle-Granger and Johansen Cointegration tests was applied to determine the long-term relationship between variables. The causality relationship between the variables determined with the BIST 100 Index was examined by Granger, VAR causality, and Toda - Yamamoto tests. As a result of the analysis, the three causality approaches revealed different results from each other. When the test results are evaluated together, the result shows that there is no causality relationship between the stock market index value and oil prices and the fear index, but there is a one-way causality relationship with the exchange rate and gold prices.