İran coğrafyası ve Osmanlı coğrafyasında nestalik hat yazısının karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırmanın amacı Türk-İslam sanatları içerisinde Hüsn-i Hat sanatının bir türü olan Nesta'lîk yazısının İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki gelişim ve değişimini karşılaştırarak iki üslup arasındaki farklılık ve benzerlikleri ortaya koymaktır. İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk hat yazılarındaki harf açıları, ters yuvarlak harfleri, harf bağlantıları, keşideler ve satır düzeni ve nokta işaretleri karşılaştırılmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada Nesta'lîk hat sanatının kavramsal bilgileri verildikten sonra nesta'lîk yazısının tarihi, özellikleri ve kullanıldığı alanlar ile İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk üslubunun önemli hattatları hakkında bilgiler verilmiştir. Bulgular kısmında ise İran ve Osmanlı coğrafyalarındaki Nesta'lîk hat üslupları karşılaştırılmıştır. Çalışmada İranlı ve Türk hattatların Nesta'lîk kural ve ilkelerine göre eser ürettikleri ancak üsluptan kaynaklanan bazı farklılıklar tespit edilmiş ve bir takım sonuçlara ulaşılmıştır. Osmanlı Dönemi hattatların yazı açılarını değiştirmelerine karşın İranlı hattatların Nesta'lîk yazısında 65 ile 70 derecelik yazı açılarını korudukları sonucuna ulaşılmıştır. Osmanlı hattatlarının kelimelerindeki bağlantılar yuvarlak ve kıvrımsız iken İranlı hattatların bağlantıları yumuşak ve kıvrımlı bir daireyi andırmaktadır. Osmanlılarda keşideler düze yakın iken İranlılarda inişin çıkıştan daha yüksek ve hafif bir eğime sahip olup Osmanlı hattatlarının Nesta'lîk dizeleri daha kolay okunduğu sonucuna uaşılmıştır. Ayrıca İranlı hattatlar noktaları harflerin üzerinde yada altında istedikleri gibi yazarken Osmanlı hattatları noktalarını çoğunlukla alışık olunan biçimde kurallı kullandıkları sonucuna ulaşmışlardır.

The aim of this research is to reveal the differences and similarities between thetwo styles by comparing the development and change of Nesta'lik script, which is a typeof calligraphy in Turkish-Islamic arts, in Iran and Ottoman geographies. Letter angles,inverted round letters, letter connections, inscriptions and line order and punctuationmarks in Nesta'lik calligraphy in Iran and Ottoman geographies were compared. Scanningmethod was used in the research. In the study, after the conceptual information ofNesta'lik calligraphy is given, information is given about the history of Nesta'lik writing,its features and the areas where it is used, and important calligraphers of Nesta'lik stylein Iran and Ottoman geographies. In the findings part, Nesta'lik calligraphy styles in Iranand Ottoman geographies were compared.In the study, it was determined that Iranian and Turkish calligraphers producedworks according to the rules and principles of Nesta'lik, but some differences arising fromthe style were determined and some results were reached. Although the Ottoman periodcalligraphers changed their writing angles, it was concluded that Iranian calligrapherspreserved their writing angles of 65 to 70 degrees in Nesta'lik writing. While the links inthe words of the Ottoman calligraphers are round and unfolded, the links of the Iraniancalligraphers resemble a soft and curved circle. It has been concluded that while thekeşides in the Ottomans were close to the flat, in the Iranians the descent had a higher andmilder slope than the ascent, and the Nesta'lik verses of the Ottoman calligraphers wereeasier to read. In addition, while Iranian calligraphers write the dots on or under the lettersas they wish, Ottoman calligraphers have reached the conclusion that they use their dotsin the usual way.