İlkokul sosyal bilgiler ve Türkçe ders kitaplarında ataerkil ideoloji

Abstract

Kamu yükümlülükleri ve zorunlu eğitim ile ilköğretim, kitleler üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. Milli benliği şekillendirilen ve cinsiyet kimliğini yeniden üreten örgün eğitimin temel araç ve yapıları, bu anlamda kültürel değerlerin de başlıca ekicisidir. Öte yandan, iyi organize edilmiş bir söylem taşıyıcısı olarak ders kitapları, toplumu ve aileleri, toplumun en küçük bileşenlerini ve rollerini analiz etmek için kullanılan bilgi kaynaklarından biridir. Bu çalışma; temelde ilkokul örgün eğitim dönemi için hazırlanmış Sosyal Bilgiler ve Türkçe ders kitaplarındaki ataerkil söylem biçimlerine odaklanarak, ataerkil ideolojiye yönelik bir eleştiri sunmayı ve milli kimliğin biçim ve kurgu inşası sürecini incelemeyi hedeflemektedir. Türkiye'de 2018-2019 eğitim ve öğretim yılı içerisinde kullanılan ilkokul Sosyal Bilgiler ve Türkçe ders kitaplarının seçildiği bu araştırma, cinsiyet kimliklerinin hangi çerçeve içinde tasarlandığını ve Türk aile yapısında bireylere hangi rollerin biçildiğini incelemektedir. Çalışmada, söz konusu ders kitaplarının yaydığı değer ideolojisinin tespitinde göstergebilimsel yöntemden yararlanılmıştır.

With public obligations and compulsory education, primary education has a decisive influence on the masses. The basic tools and structures of formal education, which shape the national identity and reproduce the gender identity, are also the main planters of cultural values in this sense. On the other hand, as a well-organized discourse carrier, textbooks are one of the sources of information used to analyse society and families, the smallest components and roles of society. This work; It aims to present a critique of patriarchal ideology and to examine the process of form and fiction construction of national identity by focusing on the forms of patriarchal discourse in social studies and life studies textbooks prepared mainly for the primary school formal education period. This research, which selected the primary school Turkish and Social Studies textbooks used in Turkey in the 2018-2019 academic year, examines the framework in which gender identities are designed and what roles are assigned to individuals in the Turkish family structure. In the study, semiotic analysis methods were used to determine the value ideology spread by the mentioned textbooks.