Türk sinemasında erkekliğin dönüşümü ve erkeklik krizinin görünümleri

Abstract

Toplumsal cinsiyet çalışmaları daha çok kadın çalışmalarıyla eş tutulmuş ve bu yüzden alana yönelik incelemeler sınırlı kalmıştır. Fakat ilerleyen dönemlerde erkeğin toplum içerisindeki iktidarını ve konumunu anlamlandırmak/anlamak için erkeklik çalışmaları gelişmeye başlamıştır. Böylelikle hegemonik erkeklik ve eril güç kavramlarının ortaya çıkarılması ve anlaşılması erkeklik çalışmalarının çıkış noktasını oluşturmaktadır. Erkeklik çalışmaları, erkek üzerindeki toplumsal baskıyı da görünür kılabilmekte ve farklı erkeklik kimliklerinin de mümkün olabileceği durumunu ortaya çıkarmaktadır. Aynı zamanda gelişmekte olan toplumsal yaşamla birlikte özgürlük, eşitlik kavramları insanların zihinlerini daha fazla meşgul etmiş ve böylelikle kadın-erkek rollerine yönelik tutum ve bakış açısı değişebilmiştir. Tüm bunların sonucunda erkeklik kavramı üzerinde yapılan bu araştırmalar ve yenilikler `hegemonik erkeklik` kavramının dönüşümüne zemin hazırlamıştır. Toplumsal yapıdaki bu değişim sinema alanı üzerinden de okunabilmektedir. Filmlerdeki erkek karakterler, hegemonik gücünü ortaya koyabilecek güçlü ve tahakkümcü özellikleriyle değil aksine güçsüz ve edilgen diyebileceğimiz negatif özelliklerle yansıtılmaktadır. Toplumsal alanda ve sinemada erkeklik kavramının yaşadığı bu değişim erkeklik krizi/bunalımı kavramıyla açıklanabilmektedir. Bu tez çalışmasında da erkeklik krizi kavramının Türk sinemasına yansıması incelenmektedir. Türk sinemasındaki hegemonik erkekliği yansıtan filmlerin süreç içerisinde nasıl şekillenip eril krizine dönüştüğü incelenen filmlerle değerlendirilmiştir. Bunun için de 1970'den günümüze kadar devam edegelen sürece ait beş film örneği ele alınıp, analiz edilmiştir. Erkek karakterlerin yaşadığı buhran ve eril kriz film analizinde kullanılan başlıklandırma yöntemi ile ortaya çıkarılmıştır. Aynı zamanda erkeklik kimliğinin dönemsel olarak geçirmiş olduğu değişim, filmlerin karşılaştırılmasıyla daha anlaşılır kılınmaya çalışılmıştır. İncelenen filmlerde erkeklik kimliğinin uğradığı değişimi ortaya çıkarabilmek için de tarihsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır.

Gender studies were mostly associated with women's studies, and therefore the field-oriented studies were limited. However, in the following periods, masculinity studies started to develop in order to understand / understand the power and position of men in society. Thus, revealing and understanding the concepts of hegemonic masculinity and masculine power constitute the starting point of masculinity studies. Masculinity studies can also make the social pressure on men visible and reveal the situation that different masculinity identities are possible. At the same time, with the developing social life, the concepts of freedom and equality occupied people's minds more and thus the attitude and perspective towards the roles of men and women could change. As a result of all these, these researches and innovations on the concept of masculinity laid the groundwork for the transformation of the `hegemonic` concept.This change in the social structure can also be read through the field of cinema. The male characters in the films are reflected not with their powerful and domineering features that can reveal their hegemonic power, but with negative features that we can call powerless and passive. This change experienced by the concept of masculinity in the social field and in the cinema can be explained with the concept of crisis of masculinity.In this thesis, the reflection of the concept of masculinity crisis on Turkish cinema is examined. The films that reflect the hegemonic masculinity in Turkish cinema how it took shape and transformed into a masculine crisis in the process will be evaluated with the films examined. For this, five film examples from 1970 to the present will be handled and analyzed. The crisis and masculine crisis experienced by male characters will be revealed by the captioning method used in film analysis. At the same time, the periodic change of masculine identity will be made more understandable by comparing films. Historical analysis method will be used to reveal the change in masculinity identity in the analyzed films.