Sağlık haberlerinde kadın temsili (Posta, Hürriyet, Sabah gazeteleri örneği), sağlık haberlerinin üretim ve tüketiminde toplumsal cinsiyet düzeyi

Abstract

Çalışmanın temel amaçları, ulusal basının sağlık haberlerinde kadın kimliğini nasıl konumlandırdığını belirlemek, haber metinlerinde ve görsellerinde kodlanan cinsiyetçi kurguları deşifre etmek, sağlık haberlerinde cinsiyetçiliğe neden olan haber üretim pratiklerine dikkat çekmek, bireylerin sağlık haber ve toplumsal cinsiyet algı düzeylerini incelemektir. Bu amaçlar doğrultusunda tez, hem sağlık haberleri, hem sağlık haberciliği hem de sağlık haberlerinin algılanmasını içeren, metin-üretim-tüketim olarak üç boyutlu tasarlanmıştır. Çalışmanın metin analizi için örneklem olarak belirlenen, tirajı yüksek üç gazete olan Posta, Hürriyet ve Sabah gazetelerinde yer alan sağlık konulu haber metinleri ele alınmaktadır. İlgili gazeteler 1 Mayıs-31 Ekim 2019 tarihleri arasındaki altı aylık dönemi kapsamaktadır. Haber metinlerindeki cinsiyetçi iletileri deşifre etmek amacıyla nitel ve nicel içerik analizi yöntemleri bir arada uygulanmıştır. Sağlık haberlerinin üretim sürecinde cinsiyetçiliğe yol açan pratiklerin neler olduğunu tespit edebilmek için kartopu örnekleme yoluyla Ankara, İstanbul ve İzmir şehirlerinde aktif bir şekilde sağlık muhabiri olarak çalışan ve daha önce sağlık muhabiri olarak çalışmış sekiz muhabir ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak derinlemesine görüşme tekniği uygulanmıştır. Çalışmanın tüketici boyutuna yönelik ise bireylerin sağlık haber ve toplumsal cinsiyet algı düzeylerinin ölçülmesine yönelik anket çalışması yapılmıştır. Bunun için kolayda örnekleme yöntemi kullanılmış ve anket 380 kişiye uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular sonucunda cinsiyetçi iletiler içeren sağlık haberlerinin yoğunlukta olduğu, sağlık haberlerinde kadınların görsel olarak hemen her sağlık haberinde ideal beden tasavvuru bağlamında veya cinsel obje olarak konumlandırıldığı, fakat içerik olarak sınırlı sayıda ve yalnızca kadınlara yönelik olarak değerlendirilen sağlık sorunları çerçevesinde anne, eş, ev hanımı şeklinde temsil edildiği, çerçeveleme, seçme, biçimlendirme gibi haber üretim pratikleri ve gazetecilik meslek anlayışı, ideolojik yönelimler, sosyal, kültürel anlayışlar, medya organının yayın politikası gibi unsurların haber üretiminde cinsiyetçi yönelimlere yol açtığı, bireylerin toplumsal cinsiyet algılarının cinsiyet, yaş ve aylık gelir değişkenlerinden etkilenmediği, eğitimlilerin sağlık haber ve toplumsal cinsiyet algısı ortalamalarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

The main aims of the study are to determine how the national press positions female identity in health news, to decipher the sexist fiction coded in news texts and images, to draw attention to the news production practices that cause sexism in health news, to examine health news and gender perception levels of individuals. For these purposes, this dissertation is designed in three dimensions as text-production-consumption, which include both health news, health journalism and the perception of health news. For the text analysis of the study, the news texts on health in the newspapers named Posta, Hürriyet and Sabah, which are three newspapers with their high circulation, are taken into consideration. The analysis of these newspapers covers six months between 1 May and 31 October 2019. To decipher the sexist messages in the news texts, qualitative and quantitative content analysis methods have been applied together. In order to determine the practices that lead to sexism in the production process of health news, snowball sampling, an in-depth interview technique is applied by using a semi-structured interview with eight reporters who are actively working as health reporters in Ankara, Istanbul and Izmir cities and who previously worked as health reporters. As for the consumer dimension of the study, a survey has been conducted to measure the relationship between health news and gender perception levels of individuals. For this, the convenience sampling method has been used and the questionnaire has been applied to 380 people. As a result of the findings, it is obtained in the study that health news containing sexist messages is intense, women are visually positioned in the context of ideal body imagery or as sexual objects in almost every health news, but they are positioned in limited quantity and content within the framework of health problems that are attributed only to women, such as mothers, spouses and housewives. It is also found that the news production practices such as framing, selection and shaping, the profession of journalism, the ideological discourse, the social and cultural understandings and the publication policy of the media organ cause a gendered discourse in the production of news. Besides, it is determined that individuals' gender perceptions are not negatively affected by gender, age and monthly income variables and that the average level of educated people's health news perception and their gender perception is high.