Biyografi belgesellerinde anlatı yapısı ve portrenin görsel inşası

Abstract

Belgesel sinema, gerçeklere yönelen, bilgi ve belgeyi sinemanın teknik ve estetik unsurlarını kullanarak sunan bir alandır. Bu tez ile belgesel sinemanın tanımı, çerçevesi, doğuşu, kuramcıları, belgeselin bilgiyle ve toplumla ilişkisi genel olarak ele alınmakta, özelde ise biyografi belgesellerindeki anlatı yapısına yönelinmektedir. Biyografilerin görsel olarak inşa edilmesinde belgeselin araç olarak kullanımı, tekniğe ve anlatıya dair imkanların nasıl değerlendirildiği gündeme getirilmektedir. Amaçlı örneklem yoluyla seçilen beş biyografi belgeseli, belirlenen teknik parametrelerle, döküman ve betimleme analizi yöntemleriyle analiz edilmektedir. Bu şekilde biyografik portrenin nasıl inşa edildiği, anlatı yapısının nasıl kurulduğu incelenmekte, nitelikli biyografi belgeselciliği için bir tür açılım aranmaktadır. Belgesel sinema üzerine akademik çalışmalar olsa da, biyografi belgeselciliği özelinde Türkiye'de gerçekleştirilen bir çalışmaya rastlanmamıştır. Birçok belgeselin biyografik temelli olduğu düşünüldüğünde, bu yönde bir çalışmanın yürütülmesi önemli olmaktadır. Anlatacak hikayesi ve hafızası olan toplumlar için belgeselci tavrın ontolojik bir değeri vardır. Bu nedenle sözlü kültürün ve tarih aktarımının da bir parçası olan biyografilerin belgeseller yoluyla nasıl daha nitelikli, teknik ve sanatsal üsluplarla aktarılabileceğinin kavranmaya çalışılması önemlidir. Bu çalışmanın; biyografi belgeselciliği literatürüne katkı sağlamak, yapılmış nitelikli biyografi belgesellerini teknik parametreler üzerinden analiz etmek, biyografi belgeselciliğinin değerini betimlemek, araştırmacılara ve belgesel film yönetmenlerine dair önerilerde bulunmak gibi amaçları vardır.

Documentary cinema is a field that turns to reality and presents information and documents using cinema's technical and aesthetic elements. With this thesis, in a broad sense the definition, framework, birth, and theorists of documentary cinema will be discussed and the relationship of documentary with knowledge and society will be described. And in a narrow sense, the narrative structure in biography documentaries will be focused on. The use of documentary as a tool in the visual construction of biographies is put on the agenda how the possibilities of technique and narrative are evaluated. Five biography documentaries selected through purposeful sampling are analyzed with selected technical parameters, document and description analysis methods. In this way, how the biographical portrait and the narrative structure are constructed is examined, and a kind of opening is sought for qualified biography documentaries. Although there are academic studies on documentary cinema, no study has been found in Turkey specifically for biography documentaries. Considering that many documentaries are biography-based, it is important to conduct a study in this direction. For societies that have a story and a memory to tell, the documentary approach has an ontological value. For this reason, it is important to try to understand how biographies as a part of the verbal culture and historical transmission, can be conveyed through documentaries in a more qualified, technical, and artistic style. This study aims to contribute to the biographical documentary literature, analyze the quality biographical documentaries with technical parameters, describe the value of biographical documentaries, and make suggestions to researchers and documentary film directors.