Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme ve toplam faktör verimliliği üzerine etkisi: Türkiye'de düzey 2 alt bölgeleri için bir uygulama

Abstract

Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisini inceleyen ilk çalışma Mushkin (1962) tarafından ele alınmıştır. Bu çalışmada sağlık harcamalarının ekonomik büyümeyi olumlu etkilediği belirtilmiştir. Devam eden dönemlerde sağlık ve ekonomik büyüme ilişkisi, sağlığa dayalı büyüme hipotezi olarak literatürde yer almıştır. Bu hipotez özellikle yeni sağlık politikası uygulamalarına geçildiği 80'li yıllardan sonra birçok gelişmekte olan ülkelerde test edilmiştir. Bu bağlamda, Türkiye'de 2003 yılında ilan edilip, devam eden yıllarda uygulamaya alınan Sağlıkta Dönüşüm Programı ve devamındaki Stratejik Sağlık Programlarının ekonomik büyüme üzerine etkisi literatürde önemli bir araştırma konusu olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye'de 2003-2019 yılları arasında Düzey 2 kapsamında yer alan 26 alt bölgede kamu sağlık harcamalarının ekonomik büyüme ve toplam faktör verimliliği üzerine etkisi araştırılmaktadır. Çalışmada ekonomik büyüme, kamu sağlık harcamaları ve kamu eğitim harcamaları verilerinin yanı sıra kontrol değişken olması amacı ile sabit sermaye yatırımları, ihracat, işgücü stoku ve ortalama yıllık hava sıcaklığı verileri de kullanılmıştır. Verilerin zaman boyutunun kısa olması nedeniyle Panel EKK yöntemi ve bu yöntemden türetilen en uygun tahminciler ile sağlığa dayalı büyüme hipotezinin geçerliliği araştırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre sağlığa dayalı büyüme hipotezinin Düzey 2 kapsamındaki TR32, TR41 ve TR83 bölgelerinde kabul edildiği belirlenmiştir.

The first study examining the effect of health expenditures on economic growth was published by Mushkin (1962). In this study, it was stated that health expenditures had a positive impact on economic growth. In the following periods the relationship between health and economic growth appears as the health-based growth hypothesis. This hypothesis has been tested in many developing countries, especially after the 1980s, when new health policy practices were introduced. In this context, the impact of the Health Transformation Program and the subsequent Strategic Health Programs announced in 2003 and put into practice in the following years on economic growth has been an important research topic in the literature.This study investigates the effect of public health expenditures on economic growth and total factor productivity in 26 sub-regions within NUTS-2 in Turkey between 2003-2019. In the study, in addition to the data on economic growth, public health expenditures and public education expenditures, fixed capital investments, exports, labour stock, and average annual air temperature data are also used as control variables. Due to the short time dimension of the data, the validity of the health-based growth hypothesis is investigated with the Panel OLS method and the most appropriate estimators derived from this method. Accordingly, it has been determined that the health-based growth hypothesis is valid in TR32, TR41 and TR83 regions within NUTS-2.