Dîvân-ı Mesâbîh (Dil incelemesi-metin-sözlük)

Abstract

Klasik Osmanlı Türkçesi döneminde eser veren Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas'ın [ö. 1068/1657-58 ] Dîvân-ı Mesâbîh adlı eseri üzerine yapılan bu çalışma `Giriş`, `Dil İncelemesi`, ` Metin` ve `Sözlük` bölümlerinden oluşmaktadır.`Giriş` kısmında Klasik Osmanlı Türkçesi, eserin müellifi, hayatı, sanatı ve eserleri, eserin konusu, şekil özellikleri, dili ve üslubu, nüshaları ve eserde kullanılan vezinler üzerine bilgi verilmiştir.`Dil İncelemesi` bölümünde eserin imla, ses bilgisi, şekil bilgisi, cümle bilgisi ve söz varlığı özellikleri üzerine incelemeler yapılarak eserin dil özellikleri ortaya konmuş ve dönemin dil özelliklerine katkı sağlamak amaçlanmıştır.`Metin` bölümünde Dîvân-ı Mesâbîh'in Tavşanlı Zeytinoğlu İlçe Halk Kütüphanesi (Arşiv nu: 43 Ze 362)'da kayıtlı müellif hatlı nüshasının transkripsiyon harfleri kullanılarak çeviri yazısı yapılmıştır. Beyazıt Devlet Kütüphanesi (B1222)'de kayıtlı nüshası ile karşılaştırılarak tenkitli metni verilmiştir.`Sözlük` bölümü, `Sözlük` ve `Özel Adlar Sözlüğü` olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. `Sözlük` başlığı altında metinde geçen tüm kelime ve kelime grupları, köken dili belirtilerek alfabetik sıraya göre dizilmiş, karşılarına metinde geçen anlamları yazılmıştır. `Özel Adlar Dizini` başlığı altında metinde geçen tüm özel adlar verilerek, alfabetik sıraya göre dizilmiş ve karşılarına anlamları yazılmıştır.Çalışmanın sonunda faydalanılan kaynaklar `Kaynakça` başlığı altında alfabetik sıraya göre verilmiştir.

This study, which is based on the work called Dîvân-ı Mesâbîh of Kuloğlu Şeyh Hacı İlyas, who wrote in the Classical Ottoman Turkish period, [date of death: 1068/1657-58 ] consists of the sections `Introduction`, `Language Analysis`, `Text` and `Dictionary`.In the `Introduction` section, information is given on Classical Ottoman Turkish, the author of the work, his life, art and works, the subject of the work, its shape features, language and style, copies and meters used in the work.`In the `Language Analysis` section, the language features of the work were revealed by examining the spelling, phonetics, morphology, syntax and vocabulary of the work, and it was aimed to contribute to the language features of the period.In the `Text` section, the transcription was made using the transcription letters of the author's calligraphy copy of Dîvân-ı Mesâbîh registered in Tavşanlı Zeytinoğlu District Public Library (Archive nu: 43 Ze 362).The `Dictionary` section consists of two sections, `Dictionary` and `Dictionary of Proper Names`. All the words and word groups in the text under the title of `Dictionary` are arranged in alphabetical order by specifying their origin language, and their meanings in the text are written opposite them. All the proper names in the text are given under the title of `Directory of Proper Names`, they are arranged in alphabetical order and their meanings are written opposite them.At the end of the study, the sources used are given in alphabetical order under the title of `References`.