Türk müziği ve Türk müziği çalgılarına yönelik metaforik algıların incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, lisans düzeyinde Türk müziği eğitimi alan öğrencilerin Türk müziği ve Türk müziği çalgıları kavramlarına ilişkin algılarını metaforlar aracılığı ile analiz etmek ve oluşturulan metaforların ortak özellikleri bakımından kategorilere ayrılarak irdelenmesini sağlamaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim deseni ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini ülkemizde lisans düzeyinde Türk müziği eğitimi alan öğrenciler, örneklemini ise 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Ege Bölgesi'nde lisans düzeyinde Türk müziği eğitimi veren kurumlarda Türk müziği eğitimi alan 383 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak örneklem grubu öğrencilerinin Türk müziği ve Türk müziği çalgıları kavramlarına ilişkin sahip oldukları metaforları ortaya koymak amacıyla, `Türk müziği … gibidir. Çünkü…` ve `Türk müziği çalgıları … gibidir. Çünkü…` ifadelerini tamamlamaları istenen bir anket formu uygulanmıştır.Araştırmada elde edilen veriler üç aşamada analiz edilmiştir. Birinci aşama olan metafor kodlama ve ayıklamada her iki metafor grubu ayrı ayrı alfabetik sıraya dizilerek numaralandırılmış ve katılımcılar tarafından metaforların belirgin bir şekilde ifade edilip edilmediğine bakılarak, anlamsız metaforlar çalışma dışında bırakılmıştır. 383 formdan oluşan çalışmada geçersiz metaforların çalışma dışına bırakılmasıyla Türk müziği kavramı için 367, Türk müziği çalgıları kavramı için 338 metafor üzerinde analiz çalışması yapılmıştır.İkinci aşama olan kategori geliştirme aşamasında her iki metafor grubu katılımcıların verdiği gerekçeler doğrultusunda kategorilere ayrılmıştır. Metaforların ortak özelliklerine göre Türk müziği kavramına ilişkin 17, Türk müziği çalgıları kavramına ilişkin 14 kategori oluşturulmuştur. Her iki metafor grubunun kategorileri kendi içinde tekrarlanan metafor sayılarına göre analiz edilmiş ve yorumlanmıştır.Üçüncü aşama olan geçerlik güvenirliği sağlama aşamasında uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzmanların oluşturulan metaforlarla kategorileri eşleştirmeleri istenmiş ve güvenirlik formülü ile hesaplama yapılmıştır. Geçerliği sağlamak için de kategorilerin nasıl oluşturulduğu ve metafor dağılımı ayrıntılı olarak açıklanmıştır.Araştırma sonucunda Türk müziği kavramına ilişkin oluşturulan metaforlar ortak özellikleri bakımından 17 kavramsal kategoriye, Türk müziği çalgıları kavramına ilişkin oluşturulan metaforlar ortak özellikleri bakımından 14 kategoriye ayrılmış ve içerdikleri metafor sayısına göre sıralanarak gruplandırılmıştır. Bunu yanında katılımcıların çoğunun Türk müziği (%96,75) ve Türk müziği çalgıları (%96,16) kavramlarına ilişkin algılarının olumlu olduğu belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir.Anahtar kelimeler: Türk müziği, Türk müziği çalgıları, Metafor, Algı

The aim of this research is to analyze the perceptions on the Turkish music and Turkish music instruments of undergraduate students who study Turkish music through metaphors and to ensure that the created metaphors are categorized and examined in terms of their common features. The study was conducted with phenomenological design, which is one of the qualitative research methods. The scope of this research consists of students who study Turkish music as a bachelor degree in Turkey, and 383 students who have Turkish music education in the academic year of 2019-2020 at the institutions that provide Turkish music education in the Aegean Region of Turkey form the sample of this research. In this study, a questionnaire form was used as a data collection tool. In order to reveal the metaphors of the sample group students regarding the concepts of Turkish music and Turkish musical instruments, it was asked to students to complete the statements like `Turkish music is like… Because …` and `Turkish music instruments are like…. Because …`.The data obtained in the study were analyzed in three stages. In the first stage, metaphor coding and extraction, both metaphor groups were numbered in alphabetical order separately and nonsense metaphors were excluded, depending on whether the metaphors were clearly expressed by the participants or not. In the study consisting of 383 forms, 367 metaphors for the concept of Turkish music and 338 metaphors for the concept of Turkish music instruments were analyzed by excluding invalid metaphors from the study. In the second stage, the category development, both metaphor groups were divided into categories based on the reasons given by the participants. According to the common features of metaphors, 17 categories related to the concept of Turkish music and 14 categories related to the concept of Turkish music instruments were created. The categories of both metaphor groups were analyzed and interpreted according to the number of metaphors repeated within them. In the third stage, providing validity and reliability, expert opinion was consulted. Experts were asked to match the created metaphors and categories, and the calculation was made with the reliability formula. To ensure validity, how the categories were formed and the metaphor distribution were detaily explained.As a result of the research, the metaphors created regarding the concept of Turkish music were divided into 17 conceptual categories in terms of their common features, and the metaphors created regarding the concept of Turkish music instruments were divided into 14 categories in terms of their common features and were grouped according to the number of metaphors they contain. Next to this, it was determined that most of the participants have positive perceptions about the concepts of Turkish music (96.75%) and Turkish music instruments (96.16%). Suggestions have been made based on the results obtained.Keywords: Turkish music, Turkish music instruments, Metaphor, Perception