Dede Korkut'un söz varlığı ile Anadolu ağızları söz varlığının karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmaya öncelikle Dede Korkut Hikâyeleri, Anadolu ağızları ve Türkmen Sahra/Günbet yazmasının tanıtımıyla başlanmıştır. Derleme Sözlüğü ve diğer bağımsız çalışmalardan faydalanılarak Dede Korkut'un Dresden ve Türkmen Sahra/Günbet yazmalarından seçilen toplam 1403 kelimenin Anadolu ağızları söz varlığı ile karşılaştırması yapılmıştır. Karşılaştırma için seçilen kelimeler standart yazımın dışında kalan özellikli kelimelerdir. Seçili her bir madde başı kelimenin okunuşu üç ayrı eserden yazılış farkları gözetilerek madde başı yapılmış ve öncelikle ağızlarda bire bir bu kullanımlar aranmıştır. Kullanım mevcutsa ilçe ve bağlı olduğu il bağlantısıyla listelenmiştir. Ardından ağızlarda kelimeyle ilgili ses, biçim ve anlam farkı bulunan kullanımlar varsa ayrıca listelenmiştir. Son olarak kelimeyle ilgili köken, tür, kullanım sayısı ve dil bilgisel hususları içeren bilgiler açıklanmıştır. Elde edilen veriler analiz edilerek Dede Korkut Hikâyeleri'nin söz hazinesinin tüm Anadolu coğrafyasına dağılımı tespit edilip haritalandırılmıştır. Ağız taramalarında kullanılan kapsamlı kaynak listesiyle Dede Korkut kelimelerinin geniş bir ağız coğrafyasındaki güncellik oranı tespit edilmiş ve çeşitli diğer sayısal verilere ulaşılmıştır. Bu çalışma aynı zamanda Dede Korkut'un söz varlığını dar alan karşılaştırma çalışmalarının dışına taşımıştır.Anahtar Kelimeler: Anadolu ağızları, Dede Korkut Hikâyeleri, Türkmen Sahra/Günbet Nüshası, karşılaştırma, söz varlığı.

This study was started with the introduction of Dede Korkut Stories, Anatolian dialects and Turkmen Sahara/Gunbet manuscript. A total of 1403 words selected from Dede Korkut's Dresden and Turkmen Sahra/Gunbet manuscripts were compared with the vocabulary of Anatolian dialects by making use of the Compilation Dictionary and other independent studies. The words which were selected for comparison are the featured words that are outside the standard spelling. The pronunciation of each selected headline word was made per article by considering the spelling differences from three different works, and first of all, these usages were searched one-to-one in dialects. If there is use, it is listed with the connection of the district and the province it is connected to. Then, if there are uses in dialects with a difference in sound, form and meaning, they are listed separately. Finally, information about the word, including its origin, type, number of uses and grammatical aspects, is explained. By analyzing the data which was obtained, the distribution of the vocabulary of Dede Korkut Stories across the entire Anatolian geography was determined and mapped. With the comprehensive list of sources used in dialect scans, the actuality of Dede Korkut words in a wide dialect geography has been determined and various other numerical data have been reached. This study also moved Dede Korkut's vocabulary out of narrow comparison studies.Keywords: Anatolian dialects, Dede Korkut Stories, Turkmen Sahara/Gunbet Copy, comparison, vocabulary.