Türkiye'de dolaylı ve dolaysız vergi esnekliklerinin hesaplanması

Abstract

Vergiler, devletin egemenlik gücünü kullanarak elde etmiş olduğu kamu gelirleridir. Devlet elde edilen vergi gelirleri ile vatandaşlarına kamu hizmeti sunmaktadır. Ekonomik büyüme hedeflerine ulaşmak için vergi bir araç olarak kullanmaktadır. Ancak devlet vergi gelirlerini amacına uygun, adil ve etkin bir şekilde kullanmak zorundadır. Etkin, adil ve amacına uygun kullanılan vergi gelirleri devletin hedeflemiş olduğu ekonomik büyümenin gerçekleşmesini sağlar. Aksi halde etkin, adil ve amacına uygun kullanılmayan vergi gelirleri ile birlikte ekonomide olumsuzlukların yaşanmasına neden olur. Çalışmada özetle; Türkiye'de dolaylı ve dolaysız vergi türlerinin toplam vergi gelirleri arasındaki payı üzerinde yükü hesaplamak için Muhasebat Genel Müdürlüğü ve Gelir İdaresi Başkanlığından alınan geçmiş yıllara ait veriler üzerinden 2004Q1 – 2021Q4 yılları kapsayan veriler sonucunda ekonometri analiz gerçekleştirilmiştir. En küçük kareler (EKK) yöntemi ile gerçekleştirilen analiz sonucunda Türkiye'de dolaylı vergilerin vergi esnekliği 1,3 olarak tespit edilmiş olup, dolaysız vergilerin vergi esnekliği ise 0,3 olarak tespit edilmiştir. Türkiye'de 2004Q1 – 2021Q4 yılları arasında dolaylı vergilerin esnek olduğu dolaysız vergilerin ise esnek olmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır.

Taxes are public revenues that the state has obtained by using its sovereign power. The state provides public services to its citizens with the tax revenues received. It uses taxes as a tool to achieve economic growth targets. However, the state has to use tax revenues for its purpose, fairly and effectively. Tax revenues that are used effectively, relatively, and by the purpose ensure the realization of the economic growth targeted by the state. Otherwise, tax revenues that are not used effectively, fairly, and appropriately will cause negative effects on the economy. In summary, in the study; To calculate the burden on the share of direct and indirect tax types in total tax revenues in Turkey, an econometric analysis was carried out as a result of the data covering the years 2003Q1 – 2021Q4 on the data of previous years obtained from the General Directorate of Public Accounts and the Revenue Administration. As a result of the analysis carried out with the ordinary least-squares (OLS) method, 1.03 results of indirect and direct taxes have emerged in Turkey. It is concluded that there is tax flexibility in direct and indirect tax revenues between 2004Q1 and 2021Q4 in Turkey.