İstanbul ili Bağcılar ilçesinde alkolden sürücü belgesine birinci kez el konulan sürücülerin psiko-teknik değerlendirmesi ile alkol kullanım risk ve sorunlarının araştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, alkolden sürücü belgelerine birinci kez el konulan sürücülerin alkol kullanım risk ve sorunlarını değerlendirerek muhakeme yeteneği, algılama, hız-mesafe tayini, seçici ve sürekli dikkat, el-ayak-göz koordinasyonu, hızlı tepki verebilme gibi bilişsel ve psikomotor yeteneklerinin ve son üç yılda kazaya karışma oranlarının, son beş yılda alkollü araç kullanımından dolayı herhangi bir cezai işlem uygulanmamış sürücülerle analiz sonuçlarında anlamlı bir fark oluşturup oluşturmadığını tespit etmektir.Araştırmanın deney grubuna 2018 yılında İstanbul ili Bağcılar ilçesinde alkolden sürücü belgesine birinci kez el konulan sürücüler arasından basit seçkisiz örneklem yoluyla seçilen 60 sürücü dahil edilmiştir. Kontrol grubunu ise son beş yılda alkollü araç kullanmaktan dolayı cezai yaptırıma uğramamış ve alkol sorunu olmayan sürücülerden rastgele seçilen 60 sürücü oluşturmaktadır. Bu iki grup öncelikle sosyodemografik formu doldurarak içeriğinde bilişsel ve psikomotor yeteneklerini ölçen 11 ayrı test bulunan psiko-teknik değerlendirmeye tabi tutulmuşlardır. Deney grubu ayrıca Michigan Alkolizm Tarama Testi (MATT) ve Bapirt-Alkol Risk Değerlendirme Ölçeği'ni de yapmıştır. Bu testlerin ve formların karşılaştırmalı analizinde deney ve kontrol grubunun son üç yıl içinde kazaya karışma oranları ve psiko-teknik test sonuçları arasında anlamlı bir fark bulunup bulunmadığı araştırmanın temel sorularıdır.Çalışmanın sonucunda deney grubunun MATT değerleri 'alkol kötüye kullanım' ve 'alkol bağımlılığı' gruplarında yoğunlaşmıştır ve yüksek çıkmıştır. Ancak Bapirt ölçeği sonuçlarına bakıldığında alkol risk grubunda değillerdir. Deney ve kontrol grubunun son üç senede kazaya karışma oranlarına bakıldığında anlamlı bir fark tespit edilmemiştir. İki grubun psiko-teknik değerlendirme analizlerinde ise en çok anlamlı fark görülen testin tüm alt testlerinde anlamlı fark ortaya çıkan TI-Muhakeme Testi ve TORD Görsel Bellek Testi olduğu ortaya çıkmıştır. TAUL Hız ve Mesafe Algılama Testi, SK Koordinasyon Testi, EO Trafikte Öfkelenme ve Barrat Dürtüsellik Ölçeklerinin hiçbir alt testinde ise anlamlı fark elde edilmemiştir.Anahtar Kelimeler: Psiko-teknik değerlendirme, alkollü araç kullanma, trafik kazası, sürücü belgesi, cezai yaptırım, el koyma

The aim of this study was to evaluate and compare the significant differences in the accident rates in the last three years and cognitive and psychomotor abilities such as judgment, perception, speed-distance determination, selective and continuous attention, hand-foot-eye coordination, rapid response of drivers who were confiscated from alcohol for the first time with the drivers who have not been exposed to any penalties due to driving while confiscated in the last five years and also evaluate the alcohol-taking risks and problems of drivers.In the experiment group of the study, 60 drivers who were selected by simple random sampling among the drivers whose driving licences were seized for the first time from driving while intoxicated in Bağcılar district of İstanbul in 2018 were included. The control group consisted of 60 randomly selected drivers who have not been penalized for driving while intoxicated in the last five years. These two groups were initially subjected to psycho-technical evaluation with 11 separate tests measuring cognitive and psychomotor abilities and to the sociodemographic form. The experiment group also conducted the Michigan Alcoholism Screening Test (MATT) and Bapirt-Alcohol Risk Assessment Scale. In the comparative analysis of these tests and forms, the main questions of the study are whether there is a significant difference between the accident rates in the last three years and psycho-technical test results of the experiment and control groups. As a result of the study, the MATT values of the experiment group were concentrated in the 'alcohol abuse' and 'alcohol dependence' groups and were high. However, Bapirt scale results are not in the alcohol risk group. No significant difference was found between the experiment and control groups related to their accident rates in the last three years. In the psycho-technical evaluation analyses of the two groups, the most significant differences were found to be TI-Reasoning Test and TORD Visual Memory Test, which showed significant differences in all subtests of the test. TAUL Speed and Distance Perception Test, SC Coordination Test, EO Traffic Anger and Barrat Impulsivity Scales were not significantly different.Key Words: Psycho-technical evaluation, driving while intoxicated, traffic accidents, driving licence, legal penalty, confiscation