Türkiye'de kamu kesimi faaliyetlerinin finansal sektör üzerine etkileri

Abstract

Kamu kesimi iç borçlanmasının özel sektör kredileri üzerine etkisini inceleyenbu çalışmada kullanılan birinci model 2002 Ocak ayından 2019 Aralık ayına kadarolan süreyi kapsamakta ve kamu harcamaları, kamu iç borç stoku, özel sektör kredileri,ticari kredi faizleri değişkenlerinden oluşmaktadır. Ayrıca, kamu yatırım harcamalarıile özel sektör yatırım harcamaları arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla oluşturulanikinci model 1998-2019 yıllarını içeren kamu yatırım harcamaları ile özel sektöryatırım harcamaları veri setinden oluşmaktadır. Her iki modeli oluşturan verilerinbirim kök içermesi ve farklı seviyelerde durağan olması nedeniyle VAR analiziyardımıyla Granger Nedensellik Test'i incelenmiş, sonuçlar Etki-Tepki testiaracılığıyla açıklanmıştır. Elde edilen bulgulara göre birinci model için kamu iç borçstoku ticari kredi faizlerinin, ticari kredi faizleri ise özel sektör kredilerinin Grangernedenidir. Etki – Tepki Testi sonuçlarına göre ticari kredi faizleri, kamu iç borçstokuna verilecek şok karşısında artış göstererek, özel sektörün kredi kullanımınaolumsuz etkide bulunmaktadır. Böylece kamu iç borç stokunda meydana gelen artış,faizler üzerinden özel sektörünün krediye ulaşımına olumsuz yönde yansımaktadır.İkinci model için elde edilen bulgulara göre ise kamu yatırım harcamaları özel sektöryatırım harcamalarının Granger nedenidir ve kamu yatırım harcamalarına verilen şok, özel sektör yatırım harcamalarının azalmasına neden olmaktadır. Ayrıca, özel sektöryatırım harcamalarında meydana gelen olumsuzluk, Etki – Tepki analizine göre uzunsüre boyunca etkisini devam ettirecektir.Sonuç olarak, harcamaların finansmanında özel sektör tarafında da sıklıklakullanılan iç kaynakların, kamu kesimi tarafından iç borçlanma yoluyla sağlanması,ticari kredi faizlerinin olumsuz etkilenmesine neden olmaktadır. Böylece, kaynaklarınıkamu kesimine aktaran bankalar, tembel banka görünümü sergileyerek özel sektöraçısından krediye ulaşımı faiz aracılığıyla olumsuz yönde etkileyecektir. Ayrıca, kamuyatırım harcamalarındaki artış, özel sektör yatırım harcamalarında azalışa nedenolarak ülke gelişmişliğinin lokomotifi olan özel sektörün piyasadan dışlanmasısorununu beraberinde getirecektir.

In this study the first model used for examining the effect of public sectordomestic borrowing on private sector loans covers the period from January 2002 toDecember 2019 and consists of the variables of public expenditures, public domesticdebt, private sector loans, commercial loan interest. In addition, the second model,which was created to examine the relationship between public investment expendituresand private sector investment expenditures, consists of the data set of publicinvestment expenditures and private sector investment expenditures, including theyears 1998 - 2019. Since the data forming both models contain unit root and arestationary at different levels, the Granger Causality Test was examined with the helpof VAR analysis, and the results were explained through the Impact-Response Test.According to the findings, for the first model, public domestic debt is the Grangercause of commercial loan rates, and commercial loan rates is Granger cause of privatesector loans. According to the results of the Impulse – Response Test, commercial loanrates increase in the face of the shock to the public domestic debt and have a negativeimpact on the credit utilization of the private sector. Thus, the increase in the publicdomestic debt stock has a negative impact on the private sector's access to credit overinterest rates. According to the findings obtained for second model, public investment expenditures are the Granger cause of private sector investment expenditures and theshock to public investment expenditures causes a decrease in private sector investmentexpenditures. In addition, the negative impact in private sector investmentexpenditures will continue to have an impact for a long time, according to the Impulse– Response analysis.As a result, the utilization of domestic resources, which are frequently used bythe private sector in financing expenditures, by the public sector through domesticborrowing, causes the commercial loan interests to be adversely affected. Thus, banksthat transfer their resources to the public sector will display the appearance of lazybank and will adversely affect the private sector's access to credit through interest rate.In addition, the increase in public investment expenditures will cause a decrease inprivate sector investment expenditures and will bring the problem of exclusion of theprivate sector, which is the prominent of the country's development, from the market.