Alaş ve Üç Cüz Partileri: Kuruluşu, işleyiş ve etkileri

Abstract

Bu tez, genel olarak Rusya'daki 1917 yılında gerçekleşmiş Şubat İhtilali'nden sonra Kazakistan'da meydana gelen millî -demokratik görüşlü Kazak aydınlarının merkezine dönüşen Alaş (1917-1920) ve devrimci, millîyetçi-demokratik ve Bolşevik yandaşları olarak tanımlanan Üç Cüz (1917-1919) partilerinin kuruluşu, işleyiş ve etkileri incelemektedir. Bu nedenle tezde XIX. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmaya başlayan Kazak aydınları ve Kazakça süreli yayınlar, Kazakça kitaplar, ilk Kazak siyasî partileri, Kazak kurultayları, ilk Kazak özerk yönetimi gibi uygulamaları ve ülkedeki siyasî durumlar üzerinde inceleme yaparak birinci bölüm tamamlandı. İkinci ve üçüncü bölümde iki partinin kuruluşu ve faaliyetleri ile parti liderlerinin siyasî hizmet yolu,üyelerininin acı sonu detaylı araştırılmaya çalışıldı. Sosyal niteliği bakımından çeşitlilik arz eden millî demokratik görüşlü Kazak aydınlarının merkezine dönüşen Alaş partisi, Kazakları Çarlık Rusya'nın sömürücü politikasından kurtarmayı ve Kazak toplumunu uygar halklar düzeyine ulaştırmayı hedefleri üzerinde duruldu. Son bölümde iki parti arasındaki siyasî tartışmalar incelenir. Söz konusu partiler Kazakistan'ın toplumsal-siyasî, sosyo - ekonomik sorunlarına kendi tarafından çözüm bulmaya çalışır. Fakat partilerin hayatı çok kısa sürer ve parti üyelerinin yaşamları da büyük acıyla sonlandırılır

This thesis generally deals with the establishment, functioning, and the influence of the Alash (1917-1920), which became the center of national democratic Kazakh intellectuals after the February Revolution in Russia in 1917, and Üç Juz (1917-1929), which are defined as revolutionary, nationalist-democratic and Bolshevik supporters.For this reason, the first part of the thesis is completed by examining the actions, such as Kazakh intellectuals and Kazakh periodicals, Kazakh books, the first Kazakh political parties, Kazakh congresses, the first Kazakh autonomous administration and the political situations in the country, which started to appear in the second half of the nineteenth century.In the second and third chapters, the establishment, and activities of the two parties, the political services of the party leaders and the bitter end of their members were tried to be investigated in detail. This thesis focuses on the goals of the Alash party, which has become the center of national democratic Kazakh intellectuals, who have a diversity in terms of their social characteristics, to save Kazakhs from the exploitative policy of Tsarist Russia and to bring Kazakh society to the level of civilized peoples.In the last section, the political debates between the two parties are examined. These parties try to find solutions to Kazakhstan's socio-political and socio-economic problems on their own. But the life of the parties is very short, and the lives of the party members are ended with great pain.