Türk tiyatrosunda varoluşçuluk

Abstract

Türk edebiyatında varoluşçuluğun ilk etkileri 1950'li yıllarda akımı tanıtıcı yazılarıngazete ve dergilerde yayımlanmasıyla başlamıştır. Varoluşçuluk akımı, diğer felsefeakımlarında olduğu gibi bilimsel yazı türleriyle değil; edebî metin türleriyle ortayaçıkmıştır. Bu yüzden de varoluşçuluk akımının edebiyatla kurmuş olduğu ilişki diğerfelsefe akımlarına göre daha kuvvetlidir. Edebiyatımızda özellikle 1960 ve 1970'liyıllarda etkisi artarak günümüzde de devam etmektedir.Çalışmamızda özellikle hikâye, roman ve şiir gibi edebî türlerde etkisi görülenvaroluşçuluk akımının, diğer yazmış oldukları metin türlerinde bu akımı bilinçli olaraktercih eden yazarların tiyatro türünde yazmış oldukları eserlerde de etkisinin olduğugösterilmektir. Varoluşçuluk akımının temel konuları olan yabancılaşma, yalnızlık,intihar, modern yaşamın insan üzerindeki etkileri incelemiş olduğumuz metinlerde anakonu ve tem olarak karşımıza çıkmaktadır. Varoluşçuluğun temel değerleri yazılmış olantiyatro metinlerinde, tiyatronun türünün olanakları kullanılarak metin kahramanlarınındiyaloglarında, kahramanların ruh hallerinin anlatıldığı açıklayıcı bölümlerde ve dekordüzenlenmelerinde karşımıza çıkmaktadır.Tez çalışmasının ilk bölümünde Türk edebiyatında varoluşçuluk akımının nasıl ortayaçıktığı ve etkilerinin nasıl oluştuğu üzerinde durulduktan sonra Bilge Karasu, GünerSümer ve Oğuz Atay'ın tiyatro türünde yazmış oldukları eserlerindeki etkilerigösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızdaki birincil kaynaklar yazarların basılı olantiyatro metinleridir. Bu metinlerden hareketle tiyatromuzda varoluşçuluk akımınınetkileri tespit edilmeye çalışılmıştır.Anahtar SözcüklerBilge Karasu, Güner Sümer, Oğuz Atay, tiyatro, varoluşçuluk.

The first effects of existentialism in Turkish literature began with the publication ofarticles introducing the trend in newspapers and magazines in the 1950s. Existentialismis not with scientific writing as in other philosophical movements; It has emerged withliterary text types. Therefore, the relationship that existentialism has established withliterature is stronger than other philosophical movements. Its influence in our literaturehas increased especially in the 1960s and 1970s, and it continues today.In our study, we tried to show that the existentialism movement, which has an effectespecially in literary genres such as story, novel and poetry, has an effect on the workswritten in the theater genre by the writers who consciously prefer this trend in other texttypes. Alienation, loneliness, suicide, which are the basic topics of existentialism, and theeffects of modern life on human beings appear as the main subject and theme in the textswe have examined. The basic values of existentialism appear in the theater texts written,in the dialogues of the text heroes by using the possibilities of the theater genre, in theexplanatory sections where the moods of the heroes are told, and in the decorationarrangements.In the first part of the thesis, after focusing on how the existentialist movement emergedin Turkish literature and how its effects occurred, it was tried to show the effects of BilgeKarasu, Güner Sümer and Oğuz Atay on their theater genre works. The primary sourcesin our study are the printed theater texts of the authors. Based on these texts, the effectsof existentialism in our theater have been tried to be determined.Key WordsBilge Karasu, Güner Sümer, Oğuz Atay, theater, existentialism.