Tanzimat Döneminde Eflak ve Boğdan'daki entelektüel hareketlerin Romanya'nın bağımsızlığına katkısı (1831-1878)

Abstract

Eflak ve Boğdan, Balkanlarda önemli stratejik konuma sahip olmakla birlikte, tarih boyunca farklı devletlerin hâkimiyeti altına girmiş ve bağımsızlığını elde edene kadar birçok mücadele vermiştir. Rekabet halinde olan dış güçlerin otoritelerini meşrulaştırma çabaları, Eflak ve Boğdan topraklarını mücadele alanına çevirmiştir. Bu rekabetten yıpranan yerli halk, topraklarının refahını sağlayabilmek için çeşitli faâliyetlere girişmiştir. Fransız İhtilâli'nin getirdiği düşünce akımlarıyla entelektüel gruplar ortaya çıkmış ve millî kimlik bilincinin etkisiyle reform hareketlerine girişmişlerdir. İlk olarak prensliklerin birleşmesiyle büyük bir adım atacak olan ihtilâlciler, 1878 yılında bağımsızlığın kazanılmasını sağlamışlardır.Bu çalışmanın amacı, Eflak ve Boğdan'daki entelektüel hareketlerin Romanya'nın bağımsızlığını kazanmasına katkısını incelemektir. Bu aşamada Eflak ve Boğdan'ı etkileyen Fransız İhtilâli, Fenerli ailelerin reform girişimleri ve Transilvanya Birleşik Kilisesi'nin faâliyetleri ele alınmıştır. Özellikle Eflak ve Boğdanlı ihtilâlcilerin yapmış olduğu modernleşme çalışmalarının ve dış güçlerle olan ilişkilerinin ortaya konulması, bağımsızlık sürecini görmek açısından önemli olmuştur. Entelektüellerin ulusal kimlik inşa etme çabasında dil, din ve tarih gibi kültürel öğelere başvurmaları, çalışmada Eflak ve Boğdan halkının coğrâfî, târihî menşei ve sosyo-kültürel yapısından bahsedilmesini gerekli kılmıştır. Ayrıca Eflak ve Boğdan'da ortaya çıkan ihtilâl girişimleri üzerinde dış güçlerin müdâhalesiyle yıpranmış olan halkın gösterdiği tepkilerin etkili olması, Osmanlı Devleti ve Avrupalı Devletler ile Memleketeyn arasında yürütülen diplomatik ilişkilerin değerlendirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Çalışmada Eflak ve Boğdan'daki entelektüel hareketlerin Romanya'nın bağımsızlığına olan etkisi Türkçe, İngilizce ve Rumence kaynaklar ışığında incelenmiştir. Buna göre, Romanya'nın bağımsızlığını kazanmasında yalnızca siyâsî gelişmelerin değil, özellikle ulusal devlet kurma aşamasında rehberlik edecek olan entelektüel grupların sosyo-kültürel faâliyetlerinin de önemli derecede katkı sağladığı sonucuna varılmıştır.

Wallachia and Moldavia have an important strategic location in the Balkan geography. Throughout history, they have been under the sovereignty of various states and battled variously until they gained independence. Efforts of competing foreign powers to legitimize their authority turned Wallachia and Moldavia lands into a political struggle area. The indigenous people, worn-out by this competition, initiated various activities in order to ensure the prosperity of their lands. Intellectual groups emerged under the influence of the currents of thought brought by the French Revolution and achieved independence by undertaking reform movements with the effect of national identity consciousness.In this study, the contribution of the Intellectual Movements in Wallachia and Moldavia to the independence of Romania was examined. At this stage, the activities of the French Revolution, the Transylvanian United Church, the reform attempts of the Fenerian families and Wallachian and Moldavian revolutionaries were handeled. The intellectuals' appeal to cultural elements such as language, religion and history in their effort to construct a national identity building, made it necessary to mention the geographical, historical origin and socio-cultural structure of Wallachian and Moldavian people. In addition, it has revealed the necessity of evaluating the diplomatic relations with the Ottoman Empire and European States. In this study, the effect of intellectual movements in Wallachia and Moldavia on the independence of Romania has examined in the light of Turkish, English and Romanian sources. Accordingly, it is concluded that, not only the political developments, but also the socio-cultural activities of the intellectual groups had contributed significantly to the independence of Romania.