Sürdürülebilir envanter rotalama problemi için bir matematiksel model önerisi

Abstract

Son yıllarda sera gazı salınımı ve küresel ısınma gibi olumsuz çevresel şartların artmasısonucunda dünya genelindeki ekolojik farkındalık seviyesi yükselmiştir. Bununla birlikte işkazası sayısı ve gürültü seviyesinin artması gibi sosyal hakların azalması ile de sosyalsürdürülebilirlik ön plana çıkmıştır. Dolayısıyla işletmelerin operasyonlarını çevresel ve sosyaldışsallıkları dikkate alarak gerçekleştirmeleri kaçınılmaz olmuştur. Küreselleşme ve artanrekabet ortamı ile birlikte maliyetlerini azaltmak isteyen işletmeler lojistik operasyonlarındaki enyüksek maliyet kalemlerinden olan envanter ve taşımacılık faaliyetlerinin verimliliğineyoğunlaşmaktadır. Literatürde hem envanter hem de rotalama kararlarını eş zamanlı ele alanenvanter rotalama problemi, araştırmacılar tarafından sıklıkla çalışılmaktadır. Bu çalışmadasürdürülebilir envanter rotalama problemi için karışık tam sayılı doğrusal programlama modeliönerilmektedir. Geliştirilen matematiksel modelde maliyet minimizasyonu sağlanmayaçalışılırken çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik ile ilişkili konulara da önem verilmektedir. Buçalışmayı literatürde bulunan benzer çalışmalardan ayıran özellikler; detaylı yakıt tüketimininhesaplanması, bozulabilir ürünler için soğutmalı araç kullanımını dikkate alması, elde kalan atıkürünlerin toplanarak gıda atık ayrıştırma merkezine bırakılması ve çalışanlara çalışma saatlerinidüzenleme hakkı vermesidir. Ayrıca, gerçek hayat problemlerini daha iyi ele alabilmek içinmüşteri taleplerindeki belirsizlik dikkate alınmıştır. Nümerik analizler sonucunda, geliştirilenmatematiksel modelin kullanımı ile çalışanlara çalışma saatlerini düzenleme avantajı sağlamasıbakımından sosyal sürdürülebilirliğe, atık ürünlerin toplanması ve yakıt tüketiminin minimizeedilmesi ile de çevresel sürdürülebilirliğe katkı sağlandığı gözlenmektedir.Anahtar SözcüklerLojistik yönetimi, sürdürülebilirlik, satıcı güdümlü envanter, envanter rotalama problemi, kapalıdöngü tedarik zinciri

As a result of the increase in negative environmental conditions such as greenhouse gasemissions and global warming, ecological awareness has increased worldwide. Moreover,social sustainability has come to the fore with the decrease in social rights such as the growth inthe number of occupational accidents and the noise level. Therefore, it has become inevitablefor companies to carry out their operations by taking environmental and social externalities intoaccount. Under globalization and increased competition, companies aiming to reduce their costsfocus on the efficiency of inventory and transportation activities, which are among the highestcost items in logistics operations. In the literature, the problem of inventory routing, whichaddresses inventory and routing decisions simultaneously, has been frequently studied byresearchers. In this study, a mixed integer linear programming model is proposed for thesustainable inventory routing problem. While trying to achieve cost minimization in thedeveloped mathematical model, attention is also paid to environmental and social sustainabilityissues. The following features distinguish this study from the existing attempts, i.e., explicit fuelconsumption calculation, the use of refrigerated vehicles for perishable products, wastecollection and delivery to the disposal center, employees opportunity to regulate their workinghours. Besides, customer demand uncertainty is respected to better address real-life problems.Numerical analyses show that the use of the proposed mathematical model contributes to socialsustainability in terms of providing the advantage of organizing working hours for employees,and to environmental sustainability by collecting waste products and minimizing fuelconsumption.KeywordsLogistics management, sustainability, vendor managed inventory, inventory routing problem,closed-loop supply chain