Trabzon örneğinde Rumca-Türkçe dil ilişkisi

Abstract

Hint-Avrupa dil ailesine mensup olan Rumca uzun süredir Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde konuşulmaktadır. Doğu Karadeniz söz konusu bölgelerden biridir. Pontus Rumcası, Romeika veya Trabzon Rumcası olarak adlandırılan varyant bugün Trabzon'un Çaykara, Of, Sürmene ve Tonya ilçelerinde varlığını sürdürmektedir. Bölgede prestij dili olan Türkçe de uzun süredir konuşulmaktadır. Dolayısıyla iki farklı dili yan yana konuşan toplulukların uzun süreli etkileşimi dilsel boyutta da gözlemlenebilir bir hal almıştır. Bu çalışma Trabzon Rumcası ile Trabzon ağızları arasındaki dil ilişkileri seviyesini betimlemeyi amaçlamaktadır. Betimlemeyi yapmak için Lars Johanson'un Kod Kopyalama Modeli kullanılmıştır. Johanson'un Kod Kopyalama Modelini daha iyi anlayabilmek adına çalışmanın ilk bölümünde dil ilişkileri teorilerinin temel kavramları ele alınmış ve daha sonra Johanson'un Kod Kopyalama Modeli ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Trabzon ağızlarını diğer Anadolu ağızlarından ayıran özellikleri üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölünde ise Trabzon Rumcasının temel özellikleri ve onu diğer Rumca varyantlardan ayıran özellikleri irdelenmiştir. Çalışmada iki dil arasındaki dil ilişkilerini irdeleyebilmek için Trabzon'un Çaykara, Of, Sürmene ve Tonya ilçelerinin çeşitli köylerinde ağız derlemeleri yapılmıştır. Söz konusu derlemelerin transkript edilmiş hali çalışmanın sonunda yer almaktadır. Bunun yanında Brendemoen'un 2002 yılında yayımlanan derlemeleri de dil ilişkileri çerçevesinde irdelenmiştir. Trabzon ağızlarında ses bilgisi, biçimbilgisi, sözdizimi ve söz varlığı düzeylerinde tespite edilen genel ve seçilmiş kopyaların ayrıntılı incelemesi çalışmanın son bölümünü oluşturmaktadır.

Pontic Greek that belonging to the Indo-European language family is for a long time is spoken in various regions of Turkey. One of these regions is the Eastern Black Sea Region. The variant which is called Trabzon Greek, Pontic Greek, Romeika continues to exist in Çaykara, Of, Sürmene and Tonya districts of Trabzon today. Turkish that is the prestigious language in the region, has also been spoken in the region for a long time. Therefore, the long-term contact of communities speaking two different languages side by side has become observable in the linguistic dimension.This study aims to describe the level of language contact between Trabzon Greek and Trabzon dialects. The Code Copy Model of Lars Johanson was used to do the description. In order to better understand Johanson's Code Copying Model, in the first part of the study, the basic concepts of language contact theories were discussed and then Johanson's Code Copy model was introduced in detail. In the second part of the study, the features that distinguish Trabzon dialects from other Anatolian dialects are dwell on. In the third chapter, the main features of Trabzon Greek and the features that distinguish it from other Greek variants are discussed.In the study, in order to examine the language contact between the two languages, dialects were compiled in various villages of Trabzon's Çaykara, Of, Sürmene and Tonya districts. Transcripts of the compilations are take part of at the end of the study. In addition, Brendemoen's compilations published in 2002 were also examined within the framework of language contact. The detailed analysing of the global and selective copy determined in phonetic, morphologic , syntactic and word levels in Trabzon dialects constitutes the last part of the study.