Uluslararası hukuk açısından hukuken bağlayıcı olmayan anlaşmalar

Abstract

Günümüzde antlaşmalar hukukuna ilişkin en önemli belge, 1969 tarihli ViyanaAntlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'dir. Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi`antlaşma`yı özünde `uluslararası hukuka tabi bir uluslararası anlaşma` şeklindetanımlamakla birlikte bir anlaşmanın hangi koşullar altında uluslararası hukuka tabiolacağı Sözleşme'nin hükümleri içerisinde düzenlenmemiştir. Bununla birlikte,Uluslararası Hukuk Komisyonu `uluslararası hukuka tabi` ifadesini `uluslararasıhukukta haklar ve yükümlülükler yaratma niyeti` unsurunu içerecek şekildeyorumlamaktadır. Bu çerçevede uluslararası hukukta devletlerin ve uluslararasıörgütlerin tarafı olduğu her anlaşmanın uluslararası hukuka tabi olduğu ve bir antlaşmaniteliğinde olduğu söylenemez. Devletler ve uluslararası örgütler tarafından hukukenbağlayıcı olmadığı kabul edilen, tarafları arasında hukuki haklar ve yükümlülükleryaratmayan anlaşmalar da akdedilmektedir. Bu tür anlaşmalar doktrinde ve devletlerinuygulamalarında `hukuken bağlayıcı olmayan anlaşma`, `MOU`, `centilmenleranlaşması`, `siyasi ve ahlaki olarak bağlayıcı anlaşma` ve `yumuşak hukuk` gibiisimlerle anılmaktadır. Bu çalışmanın amacı bu tür anlaşmaların niteliğini, sonuçlarınıve antlaşmalardan ayırt edilmelerini sağlayan ölçütleri ortaya koymaktır. Hukukenbağlayıcı olmadıkları kabul edilen bu anlaşmaların niteliğinin belirlenmesindeUluslararası Hukuk Komisyonu'nun yorumları, doktrinde yer alan görüşler, uluslararasıyargı kararları ve özellikle devletler ile uluslararası örgütlerin uygulamalarından hareketedilmiştir.Anahtar SözcüklerAntlaşma, Hukuken Bağlayıcı Olmayan Anlaşma, MOU, Centilmenler Anlaşması,Siyasi ve Ahlaki Olarak Bağlayıcı Anlaşma, Yumuşak Hukuk

Today, the most important document regarding the law of treaties is the 1969 ViennaConvention on the Law of Treaties. Although the Vienna Convention on the Law ofTreaties defines `treaty` as an `international agreement governed by international law`in essence, the conditions under which an agreement is governed by international lawis not regulated within the provisions of the Convention. However, the International LawCommission interprets the expression `governed by international law` to include theelement `intention to create rights and obligations under international law`. In thiscontext, it cannot be said that in international law every agreement to which states andinternational organizations are parties is governed by international law and has thequality of a treaty. Agreements that are considered not legally binding by states andinternational organizations and that do not create legal rights and obligations betweentheir parties are also concluded. Such agreements are referred to as `non-legallybinding agreement`, `MOU`, `gentlemen's agreement`, `politically and morally bindingagreement` and `soft law` in the doctrine and practices of states. The aim of this studyis to reveal the nature of such agreements, their results and the criteria that enablethem to be distinguished from treaties. In determining the nature of these agreements,which are considered to be not legally binding, the interpretations of the InternationalLaw Commission, the views in the doctrine, international judicial decisions andespecially the practices of states and international organizations have been taken intoconsideration.KeywordsTreaty, Legally Non-Binding Agreement, MOU, gentlement's agreement, Politically andMorally Binding Agreement, Soft Law