İnsan haklarını Martha C. Nussbaum'un insan görüşüyle temellendirmek

Abstract

İnsan hakları fikrini temellendirebilmek için, her şeyden önce bilgiye dayalı, somut bir insan görüşüne ihtiyaç duyarız. Bu insan görüşü, insan hakları fikrini temel kavramları ve sorunlarıyla bir bütün olarak tartışmada ve insani sorunlara çözüm bulmada yol gösterici olabilir. Martha C. Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı'nda böyle bir insan görüşü bulunduğunu düşündüğümüzden, insan haklarını temellendirmenin olanağını Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı aracılığıyla göstermeye çalıştık.İlk bölümde, öncelikle insan haklarına ilişkin farklı görüşler ile bu görüşlerin dayandırıldığı kaynaklar serimlenmiş, ardından insan haklarını temellendirmenin gerekliliği ve olanaklılığı tartışmasına geçilmiştir. Bu kapsamda, insan haklarını temellendirmek için önerilen muhtemel yol ve yöntemler tanıtılmış ve bunların eleştirisine yer verilmiştir. Sonrasında etik ilkeler olarak insan hakları fikrini temellendirmenin anlamı sorgulanmış, insan haklarını temellendirmede Kuçuradi'nin başvurduğu etik normların bilgisel temellendirilmesi yöntemi ele alınmıştır.İkinci bölümde, `insan hakları` fikri ile `insan` kavramı arasındaki bağlantıya işaret edilmiş; bu kapsamda, öncelikle insana dair muhtelif görüşler serimlenerek bunların eleştirisine yer verilmiştir. Daha sonra, Takiyettin Mengüşoğlu'nun ontolojik temellere dayanan insan görüşü tanıtılmıştır. Son olarak, bu insan görüşünden hareketle türetilen ve insanın varlıktaki özel yerine ve değerine vurgu yapan İoanna Kuçuradi'nin insan hakları görüşü ele alınmıştır.Üçüncü bölümde, Martha C. Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı ve yaklaşımın temelinde yer alan insan görüşü ele alınmıştır. Yaklaşımın kökeni ve felsefi temelleri yanında, bu yaklaşımın güçlü ve zayıf yanları ortaya koyulmuştur. Ayrıca, Yapabilirlikler Yaklaşımı'nın, potansiyel bir insan hakları kuramı olabileceğine işaret edilmiştir. Sonuç bölümünde, Nussbaum'un Yapabilirlikler Yaklaşımı, insan hakları sorunlarının çözümüne yaptığı katkı bağlamında değerlendirilmiştir.

To justify human rights we need an epistemologically right conception of human. This human conception might provide a guiding light on discussions on human rights, with its concepts and challenges, and in getting solutions to problems of humanity. Considering that Martha C. Nussbaum's Capabilities Approach involves a convenient human conception, we tried to demonstrate the necessity and possibility of justifying human rights based upon a human conception through Nussbaum's Approach. In the first part, after referring various meanings attributed to human rights in the history of the concept, we addressed the necessity and possibility of justification of human rights. In this context, several arguments put forward for justification of human rights are introduced and criticized. We also discussed the meaning of justification of human rights as ethical principles, and introduced an alternative method for justification of human rights, namely Kuçuradi's method of epistemological justification of ethical norms. In the second part, the relationship between the idea of human rights and the concept of human is pointed out. In this context, firstly some well-known human conceptions are introduced and criticized. Then the conception of human which is grounded on ontological premises and delivered by Takiyettin Mengüşoğlu is reviewed. Following that, The Human Rights Approach which emphasizes the value of human and human values and derived from Mengüşoğlu's philosophical anthropology by Ioanna Kuçuradi is presented in detail.In the third part, Nussbaum's Capabilities Approach and her human conception which is the ground of the approach are discussed. Besides the beginning and philosophical foundation of this approach, its weak and strong aspects are presented. Furthermore, its potential, as a theory of human rights, is indicated. In the conclusion, a general evaluation of Nussbaum's Capabilities Approach in terms of its contributions to the discourse on human rights issues is carried out.