Kadının insan haklarının korunmasında kültürel görecilik ve evrensel insan hakları gerilimi: Kadın sünneti üzerinden bir tartışma

Abstract

Bu çalışmada insan haklarının evrenselliği iddiasının karşısına çıkan en büyük tartışma konularından biri olan kültürel görecilik kavramının, insan haklarının korunması bakımından yeri ve sınırları ele alınacaktır. Bu çalışmaya kaynak olarak kullanılan birçok makalede de kültürel göreciliğe karşıt eksende tartışmalar yürütülmüştür. Kültürel görecilik kavramına baktığımızda, yalnızcainsan haklarının evrenselliği iddiasının karşısında değil, özellikle kültürel ve geleneksel pratiklerin çoğunlukla öznesi olan kadının insan haklarının önünde bir engel oluşturup oluşturmadığı konusu, çalışmanın temel tartışma alanlarından birini oluşturmaktadır. Birçok çevre tarafından kadının hak ihlallerinde kültürün ve kültürel pratiklerin suçlu ilan edilmesi tartışmalarına ek olarak, kadının ikincil pozisyonda yer aldığı toplumlardaki kültürün, erkek egemen gücün bir denetim aracı olarak kullanıldığı konusu araştırılacaktır.Bu amaçla ilk bölümde, kültür ve kültürel görecilik kavramlarının tanımları yapılacak ve bu kavramlara dair görüşler işlenecektir. İkinci bölümde, kültürel haklar ve evrensel insan hakları yaklaşımı incelenecek ve insan haklarına karşı direncin kaynağı olarak ''kültür'' ve ''gelenek'' kavramları tartışılacaktır.Üçüncü bölümde, kadın hakları üzerinden kültürel görecilik kavramı ele alınarak, bir hak ihlali olarak değerlendirilen kadın sünnetinin, kültürel görecilik ve evrensellik ikilemindeki yeri tartışılacak ve kültür ve erkek egemen güç arasındaki ilişki incelenecektir.Sonuç bölümünde ise önceki bölümlerde elde edilen bulgular doğrultusundakültürel göreciliğin sınırları ve insan haklarının evrenselleşmesinin önünde bir engel teşkil edip etmediği sorusu ele alınacak, kültürel hakların insan hakları bağlamındaki yeri incelenecektir.

In this study, the place and limits of the concept of cultural relativism, which is one of the biggest debates against the claim of universality of human rights, will be discussed in terms of the protection of human rights. In many articles used as a source for this study, discussions against cultural relativism have been developed.Approaching the concept of cultural relativism, one of the main discussion areas of the study is not only against the claim of universality of human rights but also whether women, who are mostly the subject of cultural and traditional practices, constitute an obstacle to human rights. In addition to the debates on the declaring of culture and cultural practices as the reason for violations of women's rights by many circles, the issue of the use of culture in societies where women are in a secondary position as a control tool of male-dominated power will be explored.For this purpose, in the first part, the concepts of culture and cultural relativity will be defined and opinions on these concepts will be explained.In the second part, the concept of universal human rights and cultural rights will be analyzed and the concepts of `culture` and `tradition` as the source of resistance to human rights will be discussed.In the third chapter, the concept of cultural relativism will be discussed through women's rights, the place of female genital mutilation considered as a violation of rights, in the dilemma of cultural relativism and universality will be taken, and the relationship between culture and male-dominated power will be examined.In the conclusion part, in line with the findings of the previous sections, the limits of cultural relativism and whether it constitutes an obstacle to the universalization of human rights will be discussed and the place of cultural rights in the context of human rights will be examined.