Yargı harçları (I sayılı tarife)

Abstract

Tezin konusunu oluşturan yargı harçları, 1964 tarihli 492 sayılı Harçlar Kanunu'nunbirinci kısmında ve bu kanunun I sayılı tarifesinde düzenlenmiştir. Harçların ve yargıharçlarının temeli ise çok daha eski tarihlere dayanmaktadır. Geçmişten bugüne yargıharçlarının gelişiminin ele alınmasının ardından, harçların hukuki niteliği ve unsurları veharçların güncel mevzuatımızdaki durumu incelenmiştir. Güncel mevzuatınincelenmesinin yanı sıra harç sisteminin adaletli bir yapıda olup olmadığı, harçlarınvatandaşların adalete erişimi noktasındaki yeri, teknolojik gelişmelerin harçlar hukukubağlamında getirdiği dönüşüm ve değişim süreci de dikkate alınmıştır. Yargı harçlarınınhukuk sistemi içerisindeki yeri hemen hemen her hukuki süreçte işlemi yapan taraflarınharç ödemekle yükümlü olmasından veya olabileceğinden dolayı büyük önem arzetmektedir. Bu öneme binaen yapılan tespitleri somutlaştırmak adına çalışmada istatistikiverilerden, mahkeme kararlarından, örneklerden ve ulusal yargı ağı bilişim sistemi(UYAP) üzerinden alınan örneklerden faydalanılmıştır. Yargı harçlarının tarihselgelişimi, hukuki niteliği ve unsurları, konusu ve türleri faydalanılan bu verilerledesteklenerek değerlendirilmiştir. Suret harçları, mahkeme harçlarından başvurma harcı,celse harcı, karar ve ilam harcı, temyiz, istinaf ve itiraz harçları, keşif harcı, icraharçlarından başvurma harcı, peşin harç, icranın yerine getirilmesi harcı, tahsil harcı, icratakibinden vazgeçme harcı, cezaevi harcı, merkezi takip sistemi harcı, iflas harçları,konkordato harçları, haciz, teslim ve satış harçları hukuki süreçlerde alınan harç türleriolarak başlık başlık incelenmiştir. Geçmiş ve güncel mevzuat, istatistikler ve örneklerışığında yargı harçlarının mali hukuk çerçevesindeki yeri bu çalışmada analiz edilmeyeçalışılmıştır. Yaklaşık bir asırlık uygulaması olan fakat adalet duygusunu zedeleyeceknitelikteki çocuk tesliminin icrası aşamasında alınan harçların kaldırılması gibi harçsistemi içerisinde yapılması gereken değişiklikler araştırılmıştır. Harçlar hukukualanında bu olumlu örneklerin geliştirilebileceği noktalar mali hukuk ilkeleriyle birliktedeğerlendirilmiştir. Netice itibariyle bu çalışmada yargı harçları mali hukuk odaklı olmaküzere çok yönlü olarak incelenmeye çalışılmıştır.

The judicial fees, that constitute the subject of the thesis, are regulated in the first part ofthe Fees No. 492 dated 1964 and in the Price List I of this Act. The grounds for the feesand judicial fees date back a long way. After discussing the development of judicial feesfrom past to present, the legal nature and constituents of fees and the status of the fees inour current legislation are examined. In addition to the examination of the currentlegislation, whether the fee system has a fair structure, the role of fees in the access ofcitizens to justice, the transformation and change process brought about by technologicaldevelopments in the context of act of fees law are also taken into consideration. The roleof judicial fees in the legal system is fundamental since the parties involved in theprocedures are or may be obliged to pay fees in almost every legal procedure. Statisticaldata, examples from court decisions and examples taken from the national judiciaryinformatics system (UYAP) were used in the study to concretize the determinations madebased on this importance. The historical development, legal nature, and constituents,subject and types of judicial fees are evaluated by supporting these data. Certified copyfees, application fee in court fees, fee of hearing, judgement and writ fee, appeal andobjection fees, survey fee, application fee in execution fees, advance fee, fee for thewaiver of execution, collection fee, enforcement fee waiver, penal institution fee, centralfollow-up system fees, bankruptcy fees, concordat fees, confiscation, delivery, and salesfees are examined as the types of fees charged in legal processes. Past and currentlegislation, statistics, and examples about the place of judicial fees within the frameworkof fiscal law have been analysed in this study. The changes have been researched thatneed to be made in the fee system, such as the removal of the fees taken during theexecution of the child delivery, which was a practice of nearly a century, but which wouldharm the sense of justice. The points where these positive examples can be developed inthe field of fees law are evaluated together with the principles of fiscal law. These aspectsare also discussed in the study. As a result, in this study, judicial fees are examined in anall-round manner on fiscal law.