`0-6 yaş` çocuğu olan ailelerin özellikleri ve toplumsal cinsiyet temelli yaşadıkları sorunlar: Çözüme yönelik eğitim programının hazırlanması

Abstract

Aile yaşam döngüsünün küçük çocuklu ve okul öncesi çocuklu ailelerin yer aldığı evrelerinde, ebeveynlerin çocuk bakımı ve ev içi faaliyetlerin yapılması noktasında toplumsal cinsiyet rolleri nedeniyle sorunların yaşandığı ve bu sorunların aileyi mikro ve makro düzeyde etkilediği bilinmektedir. Bu açıdan düşünüldüğünde bu çalışma, çocukları 0-6 yaş aralığında olan ailelerin toplumsal cinsiyet temelli yaşadıkları sorunların çözümüne yönelik aile yaşantısı eğitimi programının geliştirilmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.Araştırmada betimsel ve deneysel yöntemler bir arada kullanılmıştır. Betimsel boyutta, 0-6 yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlerin ev içi ve çocuk bakımı faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarını belirlemek amacıyla `0-6 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutum Ölçeği` ev içi sorumluluk paylaşımını belirlemeye yönelik ise `0-6 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Ev İçi Rol ve Sorumluluk Paylaşımı Ölçeği` geliştirilmiştir.Araştırmanın deneysel boyutunda ise 0-6 yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlerin toplumsal cinsiyet temelli sorunlarına ilişkin farkındalık kazandırmak, sorunlarla başetmeye yönelik bilgi düzeylerini artırmak, ile tutum ve davranış değişikliği yaratmak amacıyla `0-6 Yaş Çocuğu Olan Ailelerin Toplumsal Cinsiyet Temelli Sorunlarının Çözümüne İlişkin Aile Yaşantısı Eğitimi Programı` geliştirilmiştir. Çalışmada `Ön Test- Son Test Kontrol Gruplu Desen` kullanılmış, 16 ebeveynden oluşan deney (8 anne- 8 baba) ve kontrol (8 anne- 8 baba) grupları oluşturulmuştur. Aile Yaşantısı Eğitim Programına başlamadan önce deney ve kontrol gruplarına ön test uygulanmış, ardından deney grubuna 7 haftalık eğitim verilmiş ve eğitim sonrasında her iki gruba da son test uygulanmıştır. Deneysel işlemin etkililiği iki faktörlü ANOVA testi ile incelenmiştir. Deneysel işlemin etkililiğinin sınandığı çalışmanın deneysel boyutuna ilişkin elde edilen veriler incelendiğinde; çalışma kapsamında hazırlanan 0-6 Yaş Çocuğu Olan Ailelerin Toplumsal Cinsiyet Temelli Sorunlarının Çözümüne İlişkin Aile Yaşantısı Eğitim Programı'nın deney grubunda yer alan ebeveynlerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarına ve ev içi sorumluluk paylaşımlarına etkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.Elde edilen bulgular, konu ile ilgili alan yazın çerçevesinde tartışılmış ve 0-6 yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlere, ailelere, aileye hizmet veren tüm kurum kuruluşlara ve sosyal politika geliştiren birimlere ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur.

In populations of family life cycle where families with young children and preschool children exist, it is known that parents face problems due to gender roles at the point of fulfilling child care and household choresand these problems affect families at both micro and macro levels. Considering from this point of view, the present study was planned and conducted for the purpose of developing a family life education program to solve gender-based problems faced by families with children aged 0-6 years. In the study, descriptive and experimental methods were used collectively. In the descriptive dimension, `Attitude Scale on Gender Roles of Parents with 0-6 Year Old Children` was developed to determine the attitudes of parents with children aged 0-6 years toward fulfilling household chores and child care activities and `Domestic Role and Responsibility Sharing of Parents with Children Aged 0-6 Years Scale` was developed to determine domestic responsibility sharing.In the experimental dimension of the study, `Family Life Education Program for the Solution of Gender-Related Problems of Families with Children Aged 0-6 Years` was developed to raise awareness in parents with children aged 0-6 years regarding their gender-related problems, increase their knowledge level to cope with problems and create a change of attitudes and behaviors. In the study, `Pretest-Posttest Control Group Design` was used. Experimental (8 mothers-8 fathers) and control (8 mothers-8 fathers) groups with 16 parents were created. Prior to starting the Family Life Education Program, the pretest was applied to the experimental and control group and then the experimental group received a 7-week training. Following the training, the posttest was applied to both groups. Effectiveness of the experimental procedure was tested via two-factor ANOVA test. Examining the data related to the experimental dimension of the study which tested the effectiveness of the experimental procedure, it was concluded that Family Life Education Program for the Solution of Gender-Related Problems of Families with Children Aged 0-6 Years which was prepared within the scope of the study had an impact on the attitudes of the experimental group parents toward gender roles and their domestic responsibility sharing. The findings acquired were discussed within the frame of the relevant literature and recommendations were made for parents and families with children aged 0-6 years, as well as institutions and organizations serving families, units developing social policies and researchers.