Türkiye'de reel döviz kurunun ithalat-ihracat üzerine etkisinin ekonometrik model kapsamında değerlendirilmesi: 1980-2019 dönemi

Abstract

Küreselleşme sürecinin katlanarak devam etmesiyle birlikte reel döviz kuru ve ithalat-ihracat ilişkisi, ülkelerin ekonomik yapılarına ilişkin bilgilerine sahip olmak ve gelecekle alakalı çalışmalar yapabilmek için ekonomi bilimlerinin hayati konularından biri haline gelmiştir.Bu çalışmada ilk olarak teorik çerçevede döviz ve döviz kuru kavramları incelenmiş, Türkiye ekonomisinde 1980 yılı öncesi ve sonrası dönemlerde uygulanan döviz kuru ve dış ticaret politikaları olarak ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda yapılan ekonometrik analiz kapsamında Türkiye'de 1980-2019 dönemleri aralığında reel döviz kurunun ithalat ve ihracat ile ilişkisi incelenmiştir. Çalışmada öncelikle parametrelerin durağanlığını ölçmek için ADF Birim Kök Testi yapılmıştır. Sonrasında değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkilerin incelenmesi için Engle-Granger Eşbütünleşme Testi yapılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin yönünün belirlenmesi için ise Granger Nedensellik Testi uygulanmıştır. Ekonometrik analizin sonucunda değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin yönü belirlenmiştir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre ihracat değişkeni ile ithalat değişkeni arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Döviz kurundan ihracata ve ithalata doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi bulgusu elde edilmiştir.

With the continuation of the globalization process exponentially, the real exchange rate and the import-export relationship have become one of the vital subjects of the economics of science in order to have knowledge about the economic structures of the countries and to conduct future studies.This study examined the concept of exchange and the exchange rate as the first theoretical framework, Turkey's economy is considered as the exchange rate and foreign trade policy in the period before and after 1980. In the context of the econometric analysis carried out at the end of the study period 1980-2019 range in Turkey's relationship with import and export real exchange rate were investigated. In the study, firstly, ADF Unit Root Test was conducted to measure the stability of the parameters. Subsequently, Engle-Granger Cointegration Test was conducted to examine long-term relationships between variables. Granger Causality Test was used to determine the direction of the relationships between variables. As a result of the econometric analysis, the direction of the causality relationship between variables was determined. According to the Granger causality test results, a bidirectional causality relationship was found between the export variable and the import variable. The finding of a one-way causality relationship from exchange rate to exports and imports has been obtained.