XVIII. asır Maraş kazası'nda idari yapı ve sosyal hayat

Abstract

Maraş, kurulduğu bölgenin coğrafi özellikleri ve stratejik konumundan dolayı ilkçağlardan bu yana birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra kurulan Dulkadiroğlu Beyliği, bulunduğu coğrafya ve mevkii sebebiyle Osmanlılar ve Memlûklüler arasında nüfuz çatışmasına sebep olmuştur. Maraş'ın gerek Dulkadirli Beyliği gerekse Osmanlı dönemi tarihi siyasi ve sosyal açılardan incelenmiş olmakla birlikte yerel güçlerinin nüfuzunun artttığı, âyanlığın resmi bir hüviyet kazandığı XVIII. asır tarihi ile ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Başta Osmanlı Arşivi olmak üzere Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'ndeki belgelere ve tetkik eserlere dayanılarak hazırlanmış bu araştırma ile Maraş'ın XVIII. asır tarihindeki bilgi eksikliğinin giderilmesi için yapılan çalışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır.XVI. asrın sonlarından itibaren meydana gelen iktisadi ve sosyal bunalım Osmanlı Devleti'nin klasik idari ve iktisadi yapısında değişime yol açmıştır. Devletin merkeziyetçi yapısının zayıflamasıyla birlikte Osmanlı taşrasında yerel hanedanlar şehirlerin yönetiminde ön plana çıkmışlardır. XVIII. asırda Maraş'ta başta mütesellimlik olmak üzere idari makamların şehrin iki önemli ailesi olan Dulkadiroğulları ve Bayezidoğullarının elinde olduğu tespit edilmiştir. Bu iki aile XVIII. asır boyunca Maraş'ın yönetimini ellerinde bulundurmak için mücadele etmişler, şehir halkı da bu mücadelede iki aileden birinin tarafında bulunmak zorunda kalmıştır. İki ailenin mücadelesi kimi zaman onlarca kişinin öldüğü kanlı çatışmalara dönüşmüştür. Şehrin sosyal hayatı bu iktidar mücadelesi çerçevesinde şekillenmiştir.

Maraş has hosted many civilizations since ancient times due to the geographical features and strategic location of the region where it was founded. Due to the strategic location of the Dulkadiroğlu Principality, which was established after the collapse of the Anatolian Seljuk State, the Ottomans and the Mamluks wanted to have influence in that region. Although the history of Maraş's Dulkadirli Principality and the Ottoman period has been examined in terms of political and social aspects, there is a lack of comprehensive studies about the history of the 18th century when the influence of local powers increased and âyâns became an official identity. With this research, which was prepared on the basis of documents and examination works in the Archives of the General Directorate of Foundations, especially the Ottoman Archives, it is aimed to contribute to the past studies about the history of Maraş in the 18th century.The economic and social depression that took place since the end of the 16th century had led to a change in the classical governmental and economic structure of the Ottoman Empire. With the weakening of the centralist structure of the state, in the Ottoman provinces, local dynasties came into prominence in the management of the cities. In the 18th century Maraş, it was determined that the administrative authorities, especially the representatives, were held by the two important families of the city, Dulkadiroğulları and Bayezidoğulları. These two families had struggled to keep the administration of Maraş throughout the 18th century, and the people of the city had to be on one side or the other in this struggle. The struggle of the two families had sometimes turned into bloody conflicts in which dozens of people died. The social life of the city was shaped as part of this power struggle.