İbrahim Gülşenî'nin Behçetü'l-Ebrār ve Lematü'l-Esrār adlı eseri üzerine dil incelemesi

Abstract

Nazȋr İbrahim Gülşenȋ tarafından 18. yüzyılda telif edilen Behçetü'l-Ebrȃr ve Lem'atü'l-Esrȃr adlı eser gerek söz varlığı gerekse gramer bakımından Osmanlı Türkçesi alanında yapılan bir çalışma için oldukça önemli bir eserdir. Bu çalışma günümüze kadar eserleri hakkında pek az çalışma yapılmış olan Nazȋr İbrahim Gülşenȋ'nin bilinmeyen eserlerinden birinin günümüz Türkçesine kazandırılması ve Osmanlı Türkçesinin şu ana kadar tespit edilebilen söz varlığının ve dil bilgisi özelliklerinin dışında Osmanlı Türkçesi dönemine ait başka yeniliklerin ya da özelliklerin olup olmadığını tespit amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda eserin Ankara Millȋ Kütüphane 06 Mil Yz A 850 numarada kayıtlı bulunan nüshası incelenmiş ve inceleme sonucunda elde edilen verilerin bilim dünyasına kazandırılması hedeflenmiştir. Çalışma Giriş, Gramer İncelemesi, Transkripsiyonlu Metin, Sözlük, İndeks, Sonuç ve Kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tez ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Birinci bölümde eserin gramer incelemesi kapsamında imla özellikleri, metindeki fonetik özellikler üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Behçetü'l-Ebrȃr ve Lem'atü'l-Esrȃr'ın Osmanlı Türkçesi dil özelliklerine uyularak ve aslına uygun olarak transkripsiyonlu metni verilmiştir. Üçüncü bölümde metin sözlüğü oluşturulmuştur. Dördüncü bölümde kişi ve yer adları indeksi hazırlanmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışma sonucunda elde edilen bilgilerin bilim dünyasına kazandırılması amacıyla çalışma ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmış ve önerilerde bulunulmuştur. Son olarak da okuyucuların karşılaştırma yapabilmesi için Ankara Milli Kütüphane Yazma Eserler Koleksiyonundan temin edilen Behçetü'l-Ebrȃr ve Lem'atü'l-Esrȃr el yazması eserinin tıpkıbasımına yer verilmiştir.

The work named Behçetü'l-Ebrȃr ve Lem'atü'l-Esrȃr, which was copyrighted by Nazȋr İbrahim Gülşenȋ in the 18th century, is a very important work for a study in the field of Ottoman Turkish, both in terms of vocabulary and grammar. This study aims to bring one of the unknown works of Nazȋr İbrahim Gülşenȋ, whose works have been studied very little until today, to today's Turkish, and to determine whether there are other innovations or features of the Ottoman Turkish period apart from the vocabulary and grammatical features of Ottoman Turkish that have been detected so far has been prepared. For this purpose, the copy of the work, which is registered in Ankara National Library 06 Mil Yz A 850, was examined and it was aimed to bring the data obtained as a result of the examination to the scientific world. The study consists of introduction, grammar review, transcription text, dictionary, index, conclusion and bibliography. In the introduction, general information about the thesis is given. In the first chapter, within the scope of grammatical analysis of the work, spelling features and phonetic features in the text are emphasized. In the second part, the transcripted text of Behçetü'l-Ebrȃr and Lem'atü'l-Esrȃr is given in accordance with the Ottoman Turkish language features and in accordance with the original. In the third part, a text dictionary was created. In the fourth section, the index of person and place names was prepared. In the conclusion part, a general evaluation was made about the study and suggestions were made in order to bring the information obtained as a result of the study to the world of science. Finally, the facsimile of the Behçetü'l-Ebrȃr and Lem'atü'l-Esrȃr manuscripts obtained from the Ankara National Library Manuscripts Collection is included so that the readers can compare.