Demokrat Parti iktidarı hakkındaki mali yolsuzluk iddialarının Yassıada yargılamalarına ve dönemin siyasetine yansımaları

Abstract

Elinizdeki çalışmada, günümüzde de halen daha tartışma konusu olan Demokrat Parti iktidarı hakkındaki yolsuzluk iddiaları ele alınmıştır. 27 Mayıs 1960 darbesi sonrasında DP yöneticileri tutuklanmış ve Yassıada'da yargılanmışlardır. Yassıada yargılamalarında DP yöneticileri hakkında pek çok yolsuzluk, usulsüzlük ve suiistimal iddiaları ortaya atılmış, DP yöneticileri bu iddiaların büyük çoğunluğunda suçlu bulunmuşlardır. Elinizdeki bu çalışma, bu noktayı yeniden tartışmaya açarak iki temel soruna odaklanmıştır: Birincisi; yargılamalar sırasında DP hakkında ortaya atılan iddiaların gerçeklik payı vardır. İkincisi; askeri tahakkümün de etkisiyle DP hakkındaki iddiaların büyük çoğunluğu iftiradır veya bu iddiaların bir kısmında gerçeklik payı olmakla birlikte fazlaca abartılmıştır.Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde devlet bütçesinden usulsüz harcama iddiaları üç alt başlık işlenmiş olup bu başlıkların kaynaklarını Yassıada mahkeme tutanakları, dönemin TBMM kayıtları, ulusal basın ve dönemin anıları teşkil etmiştir. Tezin ikinci bölümünde irtikâptan kaynaklanan yolsuzluk iddiaları ele alınmıştır. Bu bağlamda Yassıada'da görülen altı mali dava incelenmiştir. Dolayısıyla bu bölümün kaynaklarının ekseriyetini söz konusu mahkemenin tutanakları teşkil etmektedir. Davaların muhtevasına bakıldığında DP iktidarı dönemindeki bakanların görevlerini kötüye kullanıp kendilerine veya yakınlarına maddi çıkar elde etmekle itham edildikleri görülmektedir. Bahsi geçen altı davada sanıklar genellikle 5 ay ile 6 yıl arasında değişen hapis cezasına mahkûm edilmişler, bazıları da yalnızca ağır para cezasına çarptırılmışlardır. Yalnızca Değirmen Davası'nda sanıklara ceza verilmemiştir.Üçüncü ve son bölümde Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile DP dönemindeki diğer mali yolsuzluk iddiaları ele alınmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi, Et ve Balık Kurumu ve SEKA yolsuzluk iddialarının ortaya atıldığı kuruluşlardır. DP iktidarı hakkındaki diğer yolsuzluk iddialarına dönemin TBMM'sinde ve kısmen ulusal basınında rastlanmaktadır. Söz konusu iddialarda yöneltilen suçlamalar, siyasi nüfuz kullanılarak kendilerine ve yakınlarına siyasi kredi temini, sahibi bulunduğu basın kuruluşunu devlet dairelerine abone yaptırma şeklindedir.

In this study, the corruption allegations about the Democrat Party (Demokrat Parti, DP), which are still a matter of debate, was investigated. After the May 27, 1960 coup, DP executives were arrested and judged in Yassıada. In the Yassıada trials, allegations were raised that DP executives were involved in many corruption, and DP executives were found guilty in many of these allegations. The present study focuses on two fundamental questions based on this discussion. First, there is some truth to the allegations asserted about DP during the trials. Second, with the effect of military domination, most of the claims about DP are slander, or these claims are greatly exaggerated, although there is some truth in some of these claims.In the first part of the thesis, which consists of three parts, the allegations of illegal expenditure from the state budget were examined under three sub-headings. The sources of these titles were the court records in Yassıada, the records of the Parliament of the period, the national press, and the memories of the period. In the second part of the thesis, the corruption allegations arising from malversation were discussed. In this context, six financial cases in Yassıada were examined. Therefore, the majority of the sources in this section were court records. It was seen that the ministers during the DP rule were accused of abusing their duties and gaining financial benefits for themselves or their relatives. In the six cases mentioned, the defendants were sentenced to prison sentences ranging from 5 months to 6 years, some of them only heavy fines. Only in the Değirmen Case, the defendants were not sentenced.In the third and last part, the allegations of Government Business Enterprises and other financial corruption during the DP period were discussed. Turkish Grain Board, Meat and Fish Authority, and SEKA were the institutions where corruption allegations are asserted. Other corruption allegations about the DP government were encountered in the Turkish Grand National Assembly of the period and partially in the national press. The accusations propounded in the allegations were in the form of providing political credit to themselves and their relatives by using political influence and having the press organization that he/she owns subscribe to government offices.