Türk romanında (1908-1922) eğitim

Abstract

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Türk edebiyatında görülmeye başlayan roman türü, varlığını ilk olarak tercüme eserlerle gösterir. Bu eserlerle birlikte hem sanatçı/aydın kesim hem de okur romanın ne olduğu hakkında fikir edinir. Tercüme ilk eserlerin ardından aynı yüzyılın son çeyreğinden itibaren Türk edebiyatında ilk telif eserler görülmeye başlar. Bu ilk romanların yazarları eserlerinde, herhangi bir tecrübeye sahip olmamalarının yanında okurun da henüz tam manasıyla roman türüne hazır olmaması sebebiyle sıklıkla herkes tarafından bilinen, okunan ve anlatılan halk anlatılarından yararlanma yolunu seçer. Bu seçim, okurun sonraki yıllarda karşılaşacağı Batılı anlamda roman örneklerini okura sunmak için bir geçiş evresini oluşturur. 19. yüzyılın sonlarına doğru da Türk edebiyatı Halid Ziya ile birlikte gerçek manada roman türüne kavuşmuş olur. Fakat 20. yüzyılın başından itibaren onun çizdiği istikamette ilerlemek isteyen yazarlar, II. Meşrutiyet'in ilânına kadar yönetimin sansürlerinden dolayı sınırlı sayıda eser ortaya koyar. Ancak 1908 yılında Meşrutiyet'in yeniden ilân edilmesiyle birlikte ortaya çıkan `özgürlük havasıyla` gazete, dergi gibi yayınların sayısında yaşanan büyük artış, bu yayınların edebiyat köşelerinde yayın yapmak, eser yayımlamak isteyen, edebiyata hevesli birçok ismin Türk edebiyatında yer almasına katkı sağlar. Ancak bu katkı, genellikle nitelik bakımından yeterli seviyede olmaz. Bu yıllarda roman yazmaya hevesli gençlerin yazma teşebbüsleri ya gazetelerin birkaç sayısında yayımlatabildikleri bir iki sayı tefrikada kalmasıyla ya da yayımladıkları kitapların yeterince ilgi görmemesiyle sonuçlanır. Bunun sebepleri arasında, yazmaya teşebbüs eden kişilerin edebî anlamda yeterli donanıma sahip olmamaları söylenebileceği gibi okurun ilk roman örneklerinden itibaren okumaktan yorulduğu konuların tekrar tekrar işlenmesi de söylenebilir. 1908-1922 yılları arasında yayımlanan romanların eğitim açısından incelenmeye çalışıldığı bu tezde, 1908 yılından itibaren yayımlanan romanlarda yazarların, eğitime ve eğitim kurumlarına bakış açısı, hangi eğitim kurumlarına yer verdiği, yer verilen eğitim kurumlarının seçiminde dönemin etkisinin neler olduğu, eserdeki şahıs kadrosunun aldıkları eğitimler neticesinde nasıl bir yaşama sahip oldukları, ülkede yaşanan gelişmelerin alınan eğitimler üzerinde ne gibi etkileri olduğu konuları üzerinde durulur.

As a literary genre, the novel, which began to appear in Turkish literature in the second half of the 19th century, first shows its presence in translated works. With these works, both the artist/intellectual and the reader get an idea of what a novel is. Following the first translated works, the first copyrighted works arise in Turkish literature as of the last quarter of the same century. The authors of these early novels often chose to make use of folk narratives known, read and told by everyone, not only because they lacked any experience but also because the reader was not yet ready for the novel genre. This choice constitutes a transitional phase to present the reader with examples of novels in the Western sense that the reader will encounter in the following years. Towards the end of the 19th century, Turkish literature truly attained the novel genre with Halid Ziya. However, from the beginning of the 20th century onwards, writers who wanted to follow in the direction he had drawn produced a limited number of works due to the censorship of the administration until the declaration of the Constitutional Monarchy II. In 1908, with the `air of freedom` that emerged as a result of the re-proclamation of the Constitutional Monarchy, there was a great increase in the number of publications such as newspapers and magazines. Taking advantage of this situation, many aspiring literary figures who wanted to publish works in these publications contributed to Turkish literature. However, this contribution is usually not at a sufficient level in terms of quality. In these years, the attempts of young people who were eager to write novels resulted in either one or two issues of tefrikas that they were able to get published in a few issues of newspapers or the books they published did not attract enough attention. In these years, the attempts of young people who were eager to write novels resulted either in a few issues of the newspapers, which they were able to have published, or in the books they published not attracting sufficient attention. One of the reasons for this may be the lack of literary competence of those who attempted to write, as well as the repetitive treatment of subjects that the reader was tired of reading from the first examples of novels. In this thesis, in which the novels published between 1908 and 1922 are analyzed in terms of education, the authors' perspective on education and educational institutions in the novels published since 1908, which educational institutions are included, what are the effects of the period on the selection of the educational institutions included, what kind of life the personal staff in the work have as a result of the education they receive, what kind of effects the developments in the country have on the education received are emphasized.