Görme ve işitme engelli öğrencilerin açık ve uzaktan eğitimde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı açık ve uzaktan eğitimde öğrenim gören görme ve işitme engelli öğrencilerin, açık ve uzaktan eğitim sisteminde karşılaştıkları sorunların tespit edilmesi ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerinin alınması ile erişilebilir bir açık ve uzaktan öğrenme sistemi konusunda görüşlerinin incelenmesidir. Bu kapsamda görme ve işitme engelli öğrencilerin; kayıt, ders materyallerine erişim, sınav aşamaları, iletişim ve genel destek konularında yaşadıkları sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmada katılımcılar, amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak seçilmiştir. Katılımcılar araştırmanın verilerini sağlayabilecek niteliklerde olması açısından, açık ve uzaktan eğitimde öğrenim gören ve en az %40 engel oranına sahip olan görme ve/veya işitme engelli öğrenciler arasından gönüllülük esasına göre seçilmiştir. Çalışma kapsamında 16 görme engelli, 9 işitme engelli olmak üzere toplam 25 öğrenci ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. İşitme engelli öğrencilerinden iki tanesi işitme engeli yanında düşük oranlarda da olsa ek görme problemleri de yaşamaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından geliştirilen ve uzman görüşü alınarak uygunluğu tespit edilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi yöntemleri birlikte kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada veri analiz süreci; verilerin önceden belirlenen kategorilere göre düzenlenmesi, ses kayıtlarının yazılı ortama aktarılması, kodların belirlenmesi, kodların bir araya getirilip kategorize edilmesi ve kategorilerden alt temalara ulaşılması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle betimsel analizle 4 ana tema altında veriler toplanmış, daha sonra toplanan bu veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilerek toplam 302 kod, 59 kategori ve 17 alt tema elde edilmiştir. Çalışma sonucunda en çok sorun yaşanılan alanlar erişilebilir sistemler sağlanmaması, geniş kapsamlı ve birden fazla duyuya hitap eden alternatifli materyaller sunulmaması, sınav planlamasındaki aksaklıklar, iletişim ve destek konularındaki yetersizlikler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Görme ve işitme engelli öğrencilerin deneyimlerinden oluşan çözüm önerileriyle erişilebilir bir açık ve uzaktan eğitim sistemi çerçevesi çizmesi yönüyle bu çalışmanın, bundan sonraki çalışmalara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

The aim of this study is to determine the problems faced by visually and hearing impaired students in open and distance education systems, to find solutions to these problems and to examine their views on an accessible open and distance learning system. In this context, it was tried to determine the problems they experienced in registration, access to course materials, exam stages, communication and general support who students with visual and hearing impairments. In this study, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used. Participants in the study were selected using the criterion sampling method, which is one of the purposive sampling methods. Participants were selected on a voluntary basis among visually and/or hearing-impaired students who were studying in open and distance education and had at least 40% disability in order to be able to provide the data of the research. Within the scope of the study, interviews were held with a total of 25 students, 16 of whom were visually impaired and 9 were hearing impaired. Two of the hearing-impaired students have additional vision problems, albeit at low rates, in addition to hearing impairment. A semi-structured interview form and a personal information form, developed by the researcher and determined to be appropriate by taking expert opinion, were used in the collection of data in the research. The data obtained from the study were analyzed by using descriptive analysis and content analysis methods together. In the study, the data analysis process was carried out in the form of organizing the data according to predetermined categories, transferring the audio recordings to written media, determining the codes, bringing together and categorizing the codes and reaching sub-themes from the categories. In the study, firstly, data were collected under 4 main themes with descriptive analysis, and then these collected data were analyzed by content analysis method and a total of 302 codes, 59 categories and 17 sub-themes were obtained. As a result of the study, it has been concluded that the most problematic areas are the lack of accessible systems, the lack of comprehensive and alternative materials that appeal to more than one sense, the problems in exam planning, the inadequacies in communication and support. It is thought that this study will guide the future studies in terms of drawing an accessible open and distance education system framework with solution proposals consisting of the experiences of visually and hearing impaired students.