Öğretmenlerin etik kurallara uymaları ile öğrencilerin psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin etik kurallara uymaları ile öğrencilerin psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma evrenini 2018-2019 eğitim öğretim yılında Ankara ili Haymana, Polatlı ve Güdül ilçelerinde bulunan 18 ortaöğretim kurumunda öğrenim gören lise öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi küme örnekleme yöntemlerinden oranlı küme örnekleme yöntemi kullanılarak Ankara ili Haymana, Polatlı ve Güdül ilçelerinde öğrenim gören 672 lise öğrencisi olarak belirlenmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Gündüz ve Coşkun (2012) tarafından geliştirilmiş `Öğrenci Algısına Göre Öğretmen Etik Değerler Ölçeği` ile Diener, Wirtz, Tow ve arkadaşları (2009-2010) tarafından geliştirilmiş ve Telef (2013) tarafından Türkçe'ye uyarlanan `Psikolojik İyi Oluş Ölçeği` kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 14,0 programı kullanılmıştır. Öğrencilerin öğretmenlerinin etik kurallara uyma düzeylerini algılamalarının ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesinde t-testi, anne eğitim durumu, baba eğitim durumu, aile gelir durumu ve okul türü değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için de tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Öğretmenlerin etik kurallara uymaları ile lise öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi yapılmıştır. Öğrencilerin öğretmenlerinin etik kurallara uyma düzeylerini algılamalarının psikolojik iyi oluş düzeylerinin yordayıcısı olup olmadığını test etmek için regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin öğretmenlerinin etik kurallara uyma düzeylerini algılamaları yüksek düzeyde tespit edilmiştir. Öğrenci algısına göre öğretmenlerin etik değerlere uyma düzeyleri cinsiyet, aile aylık kazanç ve okul türü değişkenlerine göre farklılaşırken; anne ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşmamıştır. Öğrencilerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ölçeğin değerlendirme sistemine göre `biraz katılıyorum` seviyesinde tespit edilmiştir. Öğrencilerin psikolojik iyi oluş düzeyleri aile aylık kazanç ve okul türü değişkenlerine göre farklılaşırken; cinsiyet, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşmamıştır. Öğrencilerin öğretmenlerinin etik kurallara uyma düzeyleri algıları ile psikolojik iyi oluş düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeği toplam puanlarının, psikolojik iyi oluş değişkeni üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeği sadece mesleki sorumluluk alt boyut toplam puanlarının, psikolojik iyi oluş değişkeni üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür. Mesleki yeterlilik alt boyutunun yordayıcılık özelliğinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this study is to determine the relationship between teachers' compliance with ethical rules and students' level of psychological well-being. The population of the study is composed of high school students studying in 18 secondary schools in Haymana, Polatli, and Gudul districts of Ankara province in the 2018-2019 academic year. The sample of the study was determined as 672 high school students studying in Haymana, Polatli, and Gudul districts of Ankara by using the proportional cluster sampling method which is one of the cluster sampling methods. As the data collection tools, `Teacher's Ethical Values According to Student's Perception Scale` which was developed by Gunduz and Coskun (2012), and `Psychological Well-being Scale,` which was developed by Diener, Wirtz, Tow et al. (2009-2010) and adapted to Turkish by Telef (2013), were used. The SPSS 14.0 software was used for data analysis. The t-test was used to determine whether students' perceptions of the level of teachers' compliance with ethical rules and student's psychological well-being levels differed according to the variable of gender, and one-way analysis of variance (ANOVA) was used to determine whether they differed according to the variables of mother's educational status, father's educational status, family income status, and school type. Correlation analysis was performed to determine the relationship between teachers' compliance with ethical rules and high school students' psychological well-being. To test whether students' perceptions of the levels of teachers' compliance with ethical rules is the predictor of their psychological well-being levels, regression analysis was used. As a result of the research, it was found that students' perceptions of the levels of teachers' compliance with ethical rules was in the level of `a lot` according to the rating system of the scale. While students' perception of teachers' level of compliance with ethical values differed according to the variables of gender, family monthly income, and school type, it did not differ according to the variables of mother's and father's educational status. The psychological well-being levels of the students were determined at the level of `somewhat agree` according to the rating system of the scale. While the students' psychological well-being levels differed according to the variables of family monthly income and school type, it did not differ according to the variables of gender or mother's and father's educational status. A significant positive relationship was found between students' perceptions of the levels of teachers' compliance with ethical rules and student's psychological well-being levels. It was found that the total scores of teacher's ethical values according to student's perception scale is a significant predictor of the psychological well-being variable. Only the total scores of professional responsibility sub-dimension of the teacher's ethical values according to student's perception scale were found to be a significant predictor of the psychological well-being variable. It was concluded that the professional competence sub-dimension did not have a predictor property.