Kent mimarisinde değişen sınır kavramı: Amasya örneği üzerinden bir inceleme

Abstract

Mimari mekânın sınırları; mekânı şekillendiren unsurların bir araya gelmesiyle çok katmanlı bir hal almıştır. Tezin kuramsal altyapısı oluşturulurken geniş ve çoklu anlamları bünyesinde barındıran sınır kavramı; tarihi ve doğal öğeleri olan kentte sınırın bir engel olarak tanımlanmaktan çıkıp etkileşimin odağı haline gelerek; fiziksel, sosyal ve psikolojik sınırlar aracılığı ile yeni bir bakış açısı sunmaktadır. Kamusal alanlarda meydana gelen ve konut tipolojilerinde görülen toplumsal, kültürel ve sosyal sınır açılımlarının zamanla şekil değiştirmesi durumunun kamusal-özel genelinde açıklanıp, kavramsal açılımlar üzerinden değerlendirilerek farklı disiplinlerce yorumlanması hedeflenmektedir. Çalışma alanı olarak Amasya kenti seçilmiştir. Tarihi ve doğal öğeleri olan bu kentte, yeni planlama anlayışında sınır kavramı insan etkisiyle de yeni açılımlara sebep olmaktadır. Kentin morfolojik gelişimini ve sınırlarını mekânlar üzerinden okumak ve mekânsal yapılarda meydana gelen değişimleri yorumlayarak; kentin dönüşüm sürecini anlamamıza yardımcı olmaktadır. İnsan ve kentin etkileşime ve iletişime girdiği noktalar önemli alanlar tanımlamakta ve tezin konusunu oluşturmaktadır. Kentin önemli bir aktörü olan insan mekânsal ve toplumsal eylemlerle kentin yapısını değişim ve dönüşüme uğratmaktadır. Kentteki sınır açılımları; kentsel morfolojik haritalar, imajlar ve kesitler üzerinden yapılan kullanım ve kamusallık değerlendirmeleri doğrultusunda Amasya örneği üzerinden incelenip; sınırın yapılı çevre ile kurduğu ilişkilerin kentsel bağlamda yorumlanması beklenmektedir.

The boundaries in architectural space formulate a multi-layered structure with the combination of elements that shape the space. While constructing the theoretical background of the thesis, the concept of boundary which includes broad and multiple meanings in the city, which has historical and natural elements, the border is not defined as an obstacle but becomes the focus of interaction. Thus it offers a new perspective through physical, social and psychological boundaries. In this thesis it is aimed to explain the changes in such expansions of social, cultural and social boundaries that occur in public spaces and housing typologies with a focus on public-private oppositions interpreted through conceptual discussions in different disciplines. The case study of this discussion is defined as Amasya, a city in Turkey, which has historical and natural elements on which concept of boundary spaces in the new planning approach leads to new expansions with the effect of human. By reading the morphological development and boundaries of the city through its inter-acted spaces and interpreting the changes in spatial structures; it is aimed to understand the transformation processes of the city. The points, where the human and the city interact and communicate define the focus areas of the thesis. The human being, an important actor of the city, changes and transforms the structure of the city through spatial and social actions. Boundary expansions in the city; urban morphological maps, images and cross-sections in accordance with the use and publicity evaluations are examined through the example of Amasya so as to reveal the boundary relations in the natural and built environment.