Erdemli'deki Türk-İslam dönemi mimari eserleri

Abstract

Erdemli, Akdeniz bölgesinde yer alan Mersin iline bağlı zengin kültür çevresine sahip bir kıyı kentidir. Daha önce Silifke'ye bağlı bir köy durumda olan Erdemli, 1954 yılında ilçe olmuştur. İsmini bu çevrede bulunan Erdemoğluları diye adlandırılan yörüklerden aldığı bilinen ve bugün 71 mahallesi bulunan ilçenin çevresinde birçok kalesi, mimari eserleri ve ören yerleri mevcuttur.Tarihi MÖ 4-6 bin yılına kadar giden Erdemli sınırları içerisinde Hititler, Selefkoslar, Romalılar, Bizanslılar, Araplar gibi birçok medeniyetin izine rastlamak mümkündür. Tarih çerçevesi içerisinde genelde Silifke'ye veya Kıbrıs krallığına bağlı bir kent durumundaydı. 1071 Malazgirt savaşından sonra Anadolu'nun kapılarının Türklere açılması ile birlikte, Anadolu'da birçok yer Türkler tarafından fethedilmiştir. Erdemli ve çevresini Selçuklular, Karamanoğulları ve Osmanlılar yönetimlerine geçirmişlerdir. Tez çalışması içerisinde Mersin'in Erdemli ilçesinin ilk önce coğrafi konumu ve tarihi hakkında bilgi verilmiş, daha sonra bu ilçe sınırları içinde bulunan Türk-İslam dönemine ait mimari yapıların ortaya çıkarılması ve incelenmesi sağlanmıştır. Bu doğrultuda 1 külliye,7 cami, 2 türbe, 7 çeşme,4 köprü ve 1 çamaşırhane tespit edilmiştir. Bu mimari yapıların hangi döneme ait olduğu özellikle belirtilerek, bu yapılar üzerinde Türk mimari geleneğinin etkisi verilmiş ve bu eserlerin günümüzdeki durumları, zamanla geçirdiği evreler hem yazılı hem de görsel olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca Erdemli ilçesinde yer alan bu yapılar çevre ilçelerde ve Anadolu'da yer alan yapılarla karşılaştırılıp değerlendirilmiştir.

Erdemli, a coastal town and district of Mersin located in the Mediterranean region has a rich cultural heritage. Previously being a village of Silifke, Erdemli became a town in 1954. It is known that the town had been named after the Turkish Anatolian nomads (yuruks) `Erdemoğulları`. Today, it has 71 neighborhoods and lots of castles, architecture works and archaeological sites. With a history dating back to 4000-6000 BC, it is possible to find traces of many civilizations like Hittites, Seleukos, Romans, Byzantines and Arabs. Historically, Erdemli was generally a town of either Silifke or Kingdom of Cyprus.With the battle of Malazgirt in 1071 many regions of Anatolia were conquered by Turks, which opened the doors of Anatolia to Turks. Erdemli and its surrounding were taken under ruling of Seljuk, Karamanids and Ottoman empire.In this thesis study, firstly, some important information is given on geographical location and history of Erdemli. Then, the discovery and examination of Turkish- Islamic period architectural structures within the borders of this town are presented. In this subject, one Islamic-Ottoman social complex, seven mosques, two shrines, seven fountains, four bridges and one launderette are determined. The periods of these structures and the effects of Turkish architectural tradition on them are especially stated. In addition, the current situations of the structures and the historic phases are presented both in written form and visually. In conclusion, these structures of Erdemli are compared to the structures of neighborhood towns and Anatolian structures and reviewed.