Ex vitro şartlarda farklı büyüme ortamları ve hümik asit uygulamalarının safran (Crocus sativus L.) kormlarının gelişimine etkisi

Abstract

Iridacea familyasından Crocus cinsinin bir türü olan safran (Crocus sativus L.) sadece kormları ile vejetatif olarak çoğaltılabilen autotriploid kısır bir türdür. Üretimde kullanılan kormlar en pahalı girdiyi oluşturmakta ve kormların çiçek verebilmesi için belirli büyüklüğe ulaşması gerekmektedir. Bu çalışma; farklı yetiştirme ortamları ve farklı dozlarda hümik asit uygulamalarının safran bitkisinin küçük kormlarının (0,5 gram) gelişimine etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Ana parsellere yetiştirme ortamları (torf, mil, cüruf ve toprak), alt parsellere ise hümik asit dozları 0 (kontrol), 0,65, 1,30, 2,60 g/m2 olacak şekilde yerleştirilmiştir. Denemede; çıkış yüzdesi, toplam çıkış sayısı (adet/parsel), yaprak sayısı (adet/parsel), yaprak boyu (cm), korm sayısı (adet/parsel), korm ağırlığı (g/parsel) ve birim korm ağırlığı (g/soğan) parametrelerinde ölçüm ve gözlemler yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; farklı yetiştirme ortamlarında ölçülen bütün karakterlere ait ortalama değerler arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Yaprak uzunluğu, korm ağırlığı ve birim korm ağırlığı en yüksek sırası ile 47,64 cm, 41,51 g ve 1,89 g ile torf ortamından, en düşük ise sırası ile 35,0 cm cüruf ortamı, 21,62 g ve 0,97 g ile mil ortamından elde edilmiştir. Dikilen küçük kormların torf ortamında diğer ortamlara göre yaklaşık 1,5 – 2 kat daha fazla ağırlık kazanarak irileştikleri tespit edilmiştir. Kontrol ile birlikte 0.65 g/m2 ve 1.30 g/m2 hümik asit uygulamaları arasında önemli bir fark bulunmamış, ancak 2.60 g/m2 hümik asit uygulamasında daha düşük değerler elde edilmiştir. Küçük safran komlarının gelişip irileşmesi için incelenen diğer ortamlara göre en uygunu torf ortamı olarak tespit edilmiştir.

Saffron (Crocus sativus L.), a species of genus Crocus from Iridacea family, is an autotriploid sterile species that can only be propagated vegetatively using corms. The corms used in propagation constitute the most expensive input and the corms must reach a certain size in order to bloom. The aim of this study was to determine the effects of different types of substrates and different doses of humic acid on gain in size using small saffron corms (0.5 grams). The experiment was set up in randomized blocks according to the split plot design with 3 replications. Growing substrates (peat, loam, slag and soil) were placed in the main plots, and humic acid doses were placed in the sub plots using 0 (control), 0.65, 1.30, 2.60 g/m2. Percentage of emergence, total number of emergence/lot number of leaves/lot, leaf length (cm), number of corms/lot, corm weight (g/lot), and unit corm weight (g/corm) were evluated in the experiment. The differences in the mean values of all parameters in different growing substrates showed statistically significant variations. Leaf length, corm weight and unit corm weight were noted highest on peat with mean values of 47.64 cm, 41.51 g and 1.89 g, and lowest 35.0 cm on slag, 21.62 g and 0.97 g on loam substrate in the same sequence. It was determined that the small corms planted in peat substrate gained about 1.5–2 fold more weight compared to other substrates and showed increase in size as well. There was no significant difference between the 0.65 g/m2 and 1.30 g/m2 humic acid treatment comared to control treatment and lower gains were noted using 2.60 g/m2 humic acid. Peat substrate was the most suitable for the development and enlargement of small saffron coms compared to other substrates.