Ortaokul öğrencilerine propaganda teknikleri öğretimi

Abstract

Bir kavram olarak ortaya çıkışı 1622 yılına dayandırılsa da propagandanın toplumsal yaşamla birlikte ortaya çıktığını gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalara göre İlk Çağ devletlerinde bile propaganda unsurlarına rastlamak mümkündür. Birinci Dünya Savaşı'ndan itibaren bilimsel bir anlam kazanan propaganda çok çeşitli amaçlarla günümüze kadar kullanılagelmiştir. Geçirmiş olduğu tarihî serüven içinde hep kötü anlamlarda kullanılmış olan propaganda günümüzde daha çok tek yönlü bir iletişim anlamında kullanılmaktadır. Siyasetten ekonomiye, askerî alandan eğitime, sinemadan ticarete çoğu alanda kullanılan propagandanın iyi veya kötü olmasından ziyade sorgulanması, fark edilmesi hatta zeki insanlarca olumlu amaçlarla kullanılması önemli bir husustur. Bunun için Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda (2019) vurgulandığı gibi bilgiyi araştıran, keşfeden, yorumlayabilen, zihinde yapılandırabilen, bilgiye erişebilen, bilgiyi düzenleyebilen, sorgulayabilen, kullanabilen ve bilgi üretebilen, eleştirel bakış açısına sahip bireylerin yetiştirilmesi gereklidir. Bu özelliklere sahip bireylerin, bilginin farklı amaçlarla kullanımının farkında olması önemlidir. Bu amaçla bu çalışmada propaganda teknikleri öğretimi aracılığıyla ortaokul öğrencilerinin propaganda farkındalığını artırmaya yönelik etkinlikler uygulanmıştır. Çalışmada öncelikle ikna edici iletişimin alana ve amaca göre farklı özellikler göstermesine yönelik öğretim etkinlikleri uygulanmış daha sonra Propaganda Analiz Enstitüsü tarafından bilinmesi önerilen olumsuz niteleme, parlak genellemeler, transfer, referans, halk adamı, kart yığma ve tren tekniği adı verilen yedi temel propaganda tekniğinin öğretimi yapılmıştır. Çalışmanın yöntemi en az bir nitel, bir nicel araştırmanın kullanılabildiği karma araştırma modelidir. Örneklemi, belirli özellikleri ve ölçütleri karşılayan amaçlı örneklem yönteminin sıra dışı özellikler içermeyen ortalama bir durumun seçilmesini gerektiren tipik durum örneklemesidir. Çalışma Türkiye'de bir il merkezindeki devlet okulunda 2020-2021 yılında 7. sınıfta eğitim-öğretim gören çalışmalara gönüllü olarak katılmış on dört öğrenci ile gerçekleştirilmiştir.Çalışmada ön test, son test olarak uzman görüşleri doğrultusunda NPEC'nin eleştirel düşünme ölçütleri ile propaganda teknikleri ilişkilendirmesi sonucu tespit edilen kazanımlara uygun olarak hazırlanan Propaganda Teknikleri Öğretimi Kazanım Sınavı uygulanmıştır. Propaganda Teknikleri Öğretimi Kazanım Sınavı uygulamasından bir hafta sonra uzman görüşleri doğrultusunda hazırlanan propaganda teknikleri öğretim etkinlikleri uygulanmaya başlanmıştır. Etkinliklerde kapalı uçlu çalışmalar araştırmacı tarafından, açık uçlu çalışmalar araştırmacı dışında iki öğretmen tarafından puanlanarak öğrencilerin her bir etkinlikteki puanları iki öğretmenin puanlamalarının ortalaması alınarak hesaplanmıştır. Puanlayıcılar arası uyum güvenilirliği Kripperdoff Alfa testi ile hesaplanmıştır. Öğrencilerin propaganda teknikleri öğretimi öncesi hazırbulunuşluk düzeyleri, öğretim sürecindeki öğrenme düzeyleri ve öğretim süreci sonundaki öğrenim düzeyleri karşılaştırılarak nicel veriler oluşturulmuştur. Nicel verilerin analizi ile elde edilen sonuçların öğrenci, öğretmen ve veli görüşmelerince desteklenip desteklenmediği değerlendirilmiştir.Sonuç olarak propaganda tekniklerinin öğretimi ile öğrencilerin NPEC eleştirel düşünme ölçütlerinin ilişkili kazanımlarını edinebildikleri, propaganda konusunda farkındalık edindikleri söylenebilir.

Although the emergence of propaganda, as a concept, dates back to 1622, there have been numerous studies proposing that it emerged with social life. Accordingly, it is possible to encounter the elements of propaganda even in ancient states. Propaganda, which has gained a scientific meaning since the First World War, has been used for various purposes until today. Propaganda, which has always been used in negative senses in its historical adventure, is mostly used as a one-way communication today. It is used in many fields varying from politics to economy, from military to education, from cinema to commerce. In this case, it is crucial that propaganda is questioned, discerned and even used by intelligent people for positive purposes, rather than being good or bad. Therefore, as emphasized in the Turkish Curriculum (2019), those who are able to research, discover, interpret, and construct in mind; able to access, organize, query, use and generate information are required. Individuals with a critical point of view should be raised. Individuals with these characteristics should be aware of the use of information for different purposes. In this study, it was aimed to raise secondary school students' awareness on propaganda through the teaching of propaganda techniques. To this end, the students were taught seven basic propaganda techniques, named as calling, glittering generalities, transfer, reference, plain folk, card stacking and train technique, which were determined by the Propaganda Analysis Institute. The mixed research model, in which at least one qualitative and one quantitative research can be used, was employed in the current study. The study was carried out with fifteen 7th grade students in Düzce province in 2020-2021 academic year. In oder to determine sample of the study, typical case sampling method requiring purposeful sampling method that meets certain characteristics and criteria, to select an average case without extraordinary features, was used. The attainment test, which was prepared by the researcher by associating the critical thinking criteria of NPEC with propaganda techniques and approved by the field experts, was applied before the application. After the acquisition test, propaganda techniques were taught. The applied activities were scored by two teachers other than the researcher, and the students' scores in each activity were evaluated by taking the average of the two raters' scores. At the end of the teaching activities, propaganda techniques teaching acquisition test was applied as a post-test. SPSS program was used to evaluate pre-test and post-test data.After the application, it was revealed that there was a significant difference in the level of discerning the propaganda elements of the students and they could notice the propaganda elements. By comparing the scores obtained in the teaching activities with the post-test scores, it was revealed that there was no significant difference between the scores obtained by the students in both the activities and the post-test application. The results obtained were evaluated with the students' opinions obtained through the student interview form. As a result, with the teaching of propaganda techniques, students were able to acquire the related acquisitions of NPEC critical thinking criteria.